Metalfans zullen er vaak jaloers op zijn; die befaamde lokale scenes. Black metal in Noorwegen, thrash metal heeft de Bay Area (vooruit, en die Teutoonse scene), Florida death metal, Swedish melodic death metal, en ga zo maar door… En dan heb je Nederland. Nederland heeft ook iets bijzonders, althans dat is de mening van Steven Willems en hij wist er een goede vierhonderd pagina’s over vol te schrijven in zijn boek Streams of Ancient Wisdom: The History of Dutch Death And Extreme Metal. 

Tekst: Guido Segers

Maar stiekem weten we dat wel, want ergens in de tijd waar Willems over schrijft ontstond de ‘community’, de verbondenheid, die je nog steeds ziet in de Nederlandse metalscene. Je weet wel, die net wat grijzere/kalere koppen die je bij elke metal show steevast terug ziet. Die elkaar allemaal lijken te kennen. Een scene die ontstond pre-internet en bepalend is geweest. Bijzonder punt daarbij is dat Steven een Belg is, maar die Nederlandse death metal een ontzettend warm hart toedraagt. Zijn boek, wat uitkomt bij het befaamde Cult Never Dies, beschrijft een scene en een tijdperk, waar jongere fans op misgepakt hebben, eentje waarin beperkte oplages, tape-trading, zines en onderlinge contacten key waren. We sprak met Steven over ‘vroeger’, metal ontdekken, het bijzondere aan de Nederlandse scene en de uitdagingen die een metalhistoricus tegen het lijf loopt.

Steven Willems

Hey Steven, hoe is het met je? En wat is jouw persoonlijke relatie met metal, hoe begon het voor jou allemaal?
“Alles oké hier (lacht). Ik ben momenteel samen met de uitgeverij alles aan het afronden zodat het boek deze week in druk kan gaan en de voorbestellingen gauw kunnen uitgestuurd worden. Het is dus een beetje stressen op dit moment, maar dat komt hopelijk allemaal wel goed. Het is bij mij eigenlijk allemaal begonnen in de lagere school. Toen ik tien jaar was, kreeg ik van een iets oudere broer van een klasgenootje een cassette met een opname van Live After Death, het beruchte livealbum van Iron Maiden. Ik vond die cassette echt geweldig. Wat later heb ik mijn allereerste elpee – Killers van Iron Maiden – gekocht. Dat was eigenlijk zo’n beetje het startschot van een periode waarin ik tal van gelijkaardige bands zoals Helloween, Running Wild en Accept oppikte. Bands als Slayer en Metallica volgden daarop, evenals tal van Duitse bands (Sodom, Destruction, Kreator, Tankard, Deathrow,…). Ik was ook een enorme liefhebber van het Noise-label waar bands als Celtic Frost, Coroner, Sabbat en Voivod op zaten. In 1988 deden dan de eerste nog extremere bands zoals Death en Pestilence bij mij hun intrede.”

Volgens je bio op de site van Rock Tribune ben je eigenlijk een Duitse Belg of een Belgische Duitser, dus hoe kom je aan die fascinatie voor de Nederlandse death metalscene? Wat maakt voor jou die Nederlandse scene zo interessant, maar ook zo uniek dat er een boek aan gewijd mocht worden?
“Ik ben gewoon een Belg hoor, maar ik ben opgegroeid in Duitsland. Mijn fascinatie voor de Nederlandse death metalscene is eigenlijk ontstaan door Pestilence. Ik vond die band als tiener absoluut geniaal, het was ook het allereerste death metalconcert dat ik heb bijgewoond. Ik was vroeger ook een fervente lezer van het geweldige fanzine Voices From The Darkside waarin heel wat aandacht werd besteed aan Nederlandse bands. En daarnaast was er uiteraard ook Aardschok waar extreme Nederlandse undergroundbands eveneens zeer in de kijker werden gezet door Wim Baelus en zijn opvolger Anthony van den Berg. Als de ‘demo van de maand’ in Aardschok een beetje de richting van doom, death of extreme thrash metal uitging, bestelde ik de tape in kwestie bijna zo goed als altijd. De reden waarom ik een boek aan de Nederlandse scene wilde wijden is voor mij op zich vrij simpel. Ik ben opgegroeid met de muziek van heel wat Nederlandse undergroundbands die eind jaren tachtig en begin jaren negentig opkwamen. Nederlandse bands hadden vaak iets speciaals, elk op hun eigen manier. De Nederlandse scene bloeide toen ook als nooit tevoren. Tijdens deze periode kwamen er talloze demo’s en releases uit waar ik voortdurend naar luisterde en die een grote rol hebben gespeeld. De demo’s van bands als Gorefest, Pentacle, Excision, Phlebotomized, Beyond Belief en talloze andere bands heb ik destijds gewoon grijs gedraaid.”

Jouw boek wordt uitgebracht door Cult Never Dies. Waar is die link ontstaan en wat voor samenwerking is dat geweest?
“Ik ken Dayal Patterson – het hoofd van Cult Never Dies – al enkele jaren. Ik heb hem jaren geleden eens geïnterviewd toen hij zijn boek Black Metal – Evolution Of The Cult uitbracht, en sindsdien hadden we wel eens sporadisch contact. Ik heb doorheen de jaren heel wat boeken die hij heeft uitgebracht gerecenseerd, en soms ook interviews met de respectievelijke auteurs gedaan. Toen het manuscript van mijn boek al vrij ver gevorderd was, ben ik eens gaan nadenken over een mogelijke uitgeverij. Ik had daarbij een drietal uitgeverijen in gedachten, en Cult Never Dies stond daarbij helemaal bovenaan in het lijstje. Ik heb daarop Dayal eens een mail gestuurd met het concept van mijn boek, en hij was onmiddellijk overtuigd. Ik heb dus niet meer verder gezocht naar andere mogelijke kandidaten. Onze samenwerking komt er op neer dat hij – samen met een collega van hem – de editing van de tekst heeft gedaan, alsook de lay-out waarbij we uiteraard wel veel ideeën hebben uitgewisseld.”

De titel is Streams Of Ancient Wisdom. Kan je vertellen waar die vandaan komt en waarom juist die titel zo goed bij het boek past?
“Cult Never Dies heeft in 2020 een boek over de Finse death metalscene gepubliceerd – Rotting Ways To Misery – dat is vernoemd naar een nummer van de Finse band Sentenced. Het leek ons een leuk idee om die traditie verder te zetten. Toen ik op zoek ging naar een titel voor het boek was Asphyx zowat de eerste band die in me opkwam. Asphyx is één van de oudste, bekendste en succesvolste Nederlandse death metalbands die vandaag de dag nog steeds actief is. Het is een band die ik altijd al enorm heb gewaardeerd en geweldige muziek maakt. Een van hun oudste nummers is Streams Of Ancient Wisdom, en ik vond die titel perfect bij het concept van het boek passen. Je zou de titel ergens kunnen vertalen als ‘stromen van oude wijsheid’. ‘Stromen’ zie ik dan zelf als het geheel van de verhalen en de interviews in het boek. En ‘oude wijsheid’ slaat dan terug op 1985-1995, de periode die in het boek belicht wordt.”

Hoe is het eigenlijk begonnen, dat schrijven van het boek en wat voor proces en obstakels ben je onderweg tegen gekomen?
“Ik had vele jaren geleden al ernstig overwogen om een boek over de oude Nederlandse death metalscene te schrijven, maar ik vond daar toen helaas nooit echt de tijd voor. Met het uitbreken van de wereldwijde pandemie in maart 2020 zag de situatie er opeens helemaal anders uit. Alle dingen die ik normaal graag in mijn vrije tijd doe – naar optredens, festivals, platenbeurzen en rommelmarkten gaan, vrienden bezoeken – vielen ineens weg. Elke week zag er hetzelfde uit. Ik had echt een bepaald project nodig, iets om aan te werken. En plotseling kwam het idee voor het boek weer bovendrijven. Aanvankelijk vroeg ik me af of ik als Belg eigenlijk wel een boek over de Nederlandse extreme metalscene ‘mocht’ schrijven, en of ik zoiets niet beter aan iemand uit Nederland kon overlaten. Aan de andere kant doe ik ondertussen al bijna dertig jaar interviews met metalbands, en heb ik tijdens die periode veel contacten opgebouwd en vrienden gemaakt in de Nederlandse metalscene. Toen mijn idee – na het aan enkele Nederlandse bands te hebben voorgelegd – zeer enthousiast werd ontvangen, ben ik in mei 2020 uiteindelijk aan de slag gegaan. Echte obstakels ben ik eigenlijk niet tegengekomen. Vrijwel iedereen is tegenwoordig te vinden en te contacteren via Facebook. En daarnaast zijn er natuurlijk ook veel contactadressen te vinden in de booklets van albums. Ik heb zo goed als iedereen die ik op oog had voor het boek gevonden of kunnen benaderen. Het enige obstakel waar ik in het prille begin wat mee heb geworsteld, was om een passend concept te vinden. Ik heb eerst met het idee gespeeld om het boek per provincie uit te werken. Vervolgens kreeg ik het plan om grote hoofdstukken te wijden aan bepaalde gebeurtenissen (de eerste demo, het eerste optreden…). Maar ik ben uiteindelijk voor een chronologische volgorde gegaan, ik vond dat dat het beste werkte.”

Flyer eerste demo van Gorefest

Je hebt ontzettend veel interviews gedaan. Wat is je echt bijgebleven? Zijn er onthullingen waar je zelf nog het meest door verrast was?
“Ik vond het op zich best verrassend om te zien wat voor een enorme invloed het album Gothic van Paradise Lost op heel wat Nederlandse bands die rond 1990 zijn begonnen heeft uitgeoefend. Er zijn heel veel Nederlandse band die toen nummers van dat album hebben gecoverd of live hebben gespeeld. Een band als Death is destijds duidelijk ook een enorme invloed geweest, die band kwam ook enorm veel terug in de interviews. Daarnaast zijn er uiteraard ook wel bepaalde uitspraken of onthullingen die ik niet had verwacht en die nieuw voor me waren. Maar daarvoor kan je het beste een exemplaar van het boek oppikken (lacht).”

Zijn er bands/artiesten die niet wilden meewerken of die je niet gevonden kreeg? Of die er simpelweg niet meer in pasten?
“Nauwelijks. Ik had graag een interview gedaan met Harry Wijering van de Harrow studio. Ik heb hem gecontacteerd, en ik kreeg een vriendelijk bericht van hem terug dat hij op pensioen is en tegenwoordig op het eiland Bonaire woont. Maar hij wenste me veel succes met het boek. Ik had ook graag een hoofdstuk gemaakt over de club Scum in Katwijk, aangezien dat destijds toch wel een legendarische zaal was. Ik heb die club op verschillende manieren gecontacteerd, maar ik heb daar helaas nooit een reactie op gekregen. Dat was het zowat eigenlijk. Ik was soms best verrast hoe vlot dat het contact voor bepaalde interviews kon worden gelegd. Ik dacht bijvoorbeeld dat het heel moeilijk zou worden om personen als Henk Westbroek (de vroegere frontman van Het Goede Doel die destijds het radioprogramma VARA’s Vuurwerk presenteerde) en Rob Trommelen (de grote baas van MOJO die vroeger het boekingskantoor Background Agency leidde) te spreken. Maar dat ging allemaal ontzettend vlot. Het grote ‘voordeel’ van de pandemie was ergens ook wel dat iedereen gewoon thuis zat. Heel wat mensen hadden precies een zee van tijd, en leken oprecht blij dat ze wat afleiding hadden in de vorm van een interview.”

Stel, je mocht een soundtrack maken voor bij het boek, welke tracks zouden er dan zeker op staan?
“Dat is een bijzonder leuke vraag! Als ik twintig nummers zou mogen uitkiezen – dat past mooi op één enkele cassette – dan zou ik voor de volgende songs gaan:
1. Thanatos / War
2. Pestilence / Hatrid Within (heel knap en niet zo heel bekend nummer)
3. Sempiternal Deathreign / Creep-O-Rama
4. Delirium / The Warrior
5. Asphyx / Streams Of Ancient Wisdom
6. Acrostichon / Immolation Of The Agnostic (met die heerlijke Trouble ‘The Tempter’-achtige intro)
7. Gorefest / Confessions Of A Serial Killer
8. Sinister / Embodiment Of Chaos
9. Dead Head / In Your Room (demoversie)
10. Beyond Belief / The Finishing Touch (met die meesterlijke slepende en stuwende riff in het midden)
11. God Dethroned / The Grand Grimoire
12. Eternal Solstice / Torn Apart
13. Inquisitor / Crypts Of Confession (demoversie)
14. The Gathering / Another Day
15. Phlebotomized / Subtle Disbalanced Liquidity (EP-versie)
16. Castle / The 7th Emperor
17. Pentacle / Deepness Of The Depths
18. Excision / My Black Shining Sun (demoversie)
19. Occult / Prepare To Meet Thy Doom
20. Callenish Circle / Disguided Ignorance (demoversie)

Ik was te jong om de death metalperiode echt mee te maken. Maar wat ik er altijd van meekrijg, is dat de scene erg DIY was en misschien daardoor erg hecht. Zie jij zoiets opnieuw opbloeien in de toekomst of zijn we misschien iets verloren met de stap naar digitaal?
“Om eerlijk te zijn zie ik een terugkeer niet meer gebeuren. Tegenwoordig is vrijwel iedere release – zelfs heel obscure dingen – op YouTube terug te vinden. Dat heeft uiteraard enorm veel voordelen, maar het heeft ook veel van de magie kapot gemaakt. Tape-trading bestaat anno 2022 volgens mij niet meer, of toch niet meer op de manier waarop het vroeger gebeurde. Er is naar mijn gevoel ook een waar overaanbod. Ik denk dat er tegenwoordig iedere maand wel tussen de 150 en 200 nieuwe releases verschijnen. Je kan daar onmogelijk allemaal aandacht aan besteden. Vroeger waren er veel minder releases waardoor je automatisch veel meer waarde hechtte aan de platen/opnames die je kon bemachtigen omdat je ze gewoonweg veel meer beluisterde. Er zijn tegenwoordig nog steeds tal van heel goede websites die veel aandacht aan undergroundbands en hun releases schenken. Maar ik heb al vaak gemerkt dat ik eerder zelden reviews op zulke sites echt ga doornemen, laat staan lange interviews ga lezen. Fanzines waren destijds op dat vlak toch veel leuker om gewoon in de hand te hebben.”

Wie hoop je vooral te bereiken met het boek en wat hoop je dat mensen eruit halen na het lezen?
“Ik hoop vooral dat de mensen die het boek in handen krijgen spontaan een glimlach op hun gezicht gaan krijgen als ze al de verhalen en anekdotes lezen, en de vele foto’s, flyers, posters en artwork zien. En daarbij realiseren wat een geweldige tijd het destijds was. Daar zou ik al heel blij mee zijn. Tegelijk hoop ik ergens ook een beetje dat metalfans die niet zo vertrouwd zijn met de oude Nederlandse extreme metalscene misschien eens op zoek gaan naar bepaalde releases of bands die in het boek aan bod komen. In de beginjaren negentig stond op internationaal vlak vooral de Scandinavische en Amerikaanse undergroundscene in de schuinwerpers. En terecht. Maar Nederland had ook ontzettend veel te bieden, en had tal van bands die een heel eigen en specifiek geluid hadden waardoor je hen onmiddellijk herkende.”

Je hebt nu een episch boek van 400 pagina’s afgeleverd. What’s next? Welke andere stukken metalgeschiedenis zou je graag nog uitlichten in de toekomst?
“Ik ga op dit moment vooral blij en opgelucht zijn als het boek er – na iets meer dan twee jaar er aan te hebben gewerkt – gedrukt en afgewerkt gaat liggen. Ik heb de voorbije maanden nog aan allerlei andere kleinschaligere projecten meegewerkt, zoals liner notes en interviews voor de heruitgaven van enkele Nederlandse en internationale undergroundbands, evenals een grote box van een bekende thrash metalband die in de nabije toekomst gaat verschijnen. Daarnaast doe ik nog steeds maandelijks enkele interviews voor Rock Tribune, ik heb op zich dus meer dan mijn handen vol. Er zijn wel enkele bands waarvan het me wel leuk lijkt om – in nauwe samenwerking met hen – een biografie te schrijven. Maar dat is iets om later nog eens over na te denken, en zeker niets concreet of zo.”

Voor alle updates en nieuwtjes ga je naar de Facebookpagina van Dutch Metal Book.

Streams Of Ancient Wisdom is beschikbaar als hardcover, evenals hardcover met een speciale art print.
Het boek is via volgende webstores te bestellen:
In Europa via Consouling Sounds – Boek of boek + art print
In het Verenigd Koninkrijk via Cult Never Dies – Boek of boek + art print


Deel dit artikel