Never Mind The Hype vliegt over een paar dagen naar het land van ijs en vuur voor Oration, een black metalfestival in Reykjavik, IJsland. Met haar 200.000 inwoners is de stad vergelijkbaar met Groningen. ’s Werelds noordelijkst gelegen hoofdstad is onderhevig aan een subarctisch klimaat en geïsoleerd door de Atlantische Oceaan aan de ene kant en het vulkanische gebergte aan de andere kant. Op het festival Oration, het geesteskind en gelijknamige platenlabel van de Ier Stephen Lockheart, komt de nationale black metalgemeenschap samen.
Pas sinds enkele jaren is er sprake van een zeer bedrijvige black metalscene in IJsland met bands, labels en festivals. Lockheart zelf is uitbater van Studio Emissary (waar menig IJslandse band muziek opnam), creatief brein Wann in eenmansband Rebirth of Nefast en (voormalig) lid van diverse andere IJslandse black metalacts, zoals Wormlust, Sinmara en Slidhr. Dit jaar bestaat de line-up uit onder andere z’n eigen Rebirth of Nefast en Sinmara, maar ook z’n landgenoten in Auðn, Misþyrming en Svartidauði, het deels Nederlandse Asagraum en internationale acts als Aluk Todolo, Virus en Vemod zijn present. Bijzonder is echter dat deze derde editie van het festival, tevens de laatste zal zijn.
Door Daan Holthuis
Een geïsoleerde stad als Reykjavik met haar relatief kleine aantal inwoners is niet de plek waar je een levendige black metalscene verwacht. Voor lange tijd was hier ook geen sprake van, ondanks ogenschijnlijk perfecte omstandigheden: de geïsoleerdheid, het ijskoude klimaat en het uitgestrekte sneeuwlandschap met haar vulkanen en geisers. In een interessant artikel van het IJslandse alternatieve tijdschrift Grapevine gaat men hier dieper op in met als conclusie ‘Icelanders don’t care about Satan’. Geen ideologie heeft ooit vat gekregen op het utilitaristische IJslandse volk, waardoor er ook nooit een extreme tegenbeweging is ontstaan. Wat kan dan een verklaring zijn voor de explosief groeiende black metal scene aan het einde van het eerste decennium? In diverse artikelen op bijvoorbeeld Bandcamp en Grapevine wordt de economische ineenstorting van IJsland aan het einde van het eerste decennium genoemd. Deze theorie is zeker geloofwaardig, want het is niet de eerste keer dat metal wordt gezien als uitdrukking van vervreemding van de post-industriële maatschappij en haar gevolgen, zoals bijvoorbeeld sociologe Deena Weinstein het vaker omschreef in haar werk over metalmuziek. Sindsdien is er met dank aan een aantal toegewijde individuen in een hechte gemeenschap sprake van een zogenaamde scene met een eigen infrastructuur. Er zijn labels als Oration en Vánagandr, festivals zoals Oration en Eistnaflug, de sacrale Úlfsmessa uitvoeringen waarin diverse muzikanten hun handen ineen slaan voor een unieke ervaring, en tientallen bands, die allemaal muzikanten delen met elkaar.
Svartidaudi op Netherlands Death Fest, foto Paul Verhagen
Als oervader van heavy metalmuziek in IJsland, en daarmee black metal, wordt er in het algemeen gewezen naar de band HAM. Tegenwoordig een heus rockinstituut in hun thuisland sinds de reünie een aantal jaar terug. De band begon eind jaren tachtig en speelde een van hun eerste shows ooit als het voorprogramma van The Sugarcubes, de band waarin zangeres Björk doorbrak. Het is aan het eind van de jaren negentig dat in de nasleep van de Noorse scene, ook de eerste black metalbands opstaan in IJsland, zoals bijvoorbeeld vastgelegd op de compilatie ‘Fire & Ice: An Icelandic Metal Compilation’ (Videosafnarinn 1997) met als bekendste namen Sólstafir en Thule.
Echter, de band Myrk wordt regelmatig aangewezen als eerste echte IJslandse black metalgroep. In een tijd waarin vooral death metal en hardcore populair zijn, is deze band actief vanaf 2000 en brengt een album uit, ‘Icons of the Dark’ (Ketzer 2003). Met uitzondering van een aantal demo’s, is het in eerste instantie stil wat betreft black metal na de teloorgang van Myrk. Deze wordt doorbroken door de eerste release van Svartidauði, de ‘Temple of Deformation’ demo uit 2006. Vervolgens spelen ze als eerste IJslandse black metalgezelschap buiten eigen land, op de eerste Nidrosian Black Mass in Noorwegen. Uiteindelijk wordt de release van Svartidauði’s debuut ‘Flesh Cathedral’ (Terratur Possessions 2012) als moment aangewezen dat de IJslandse scene explodeert in talloze projecten en bands, zoals ook wordt gesteld in een artikel van Terrorizer.
MisÞyrming op Roadburn, foto Paul Verhagen
Tegenwoordig is de meest vooraanstaande naam uit de scene misschien wel het gemaskerde Misþyrming. In 2013 opgericht door Dagur Gonzales a.k.a. D.G., terwijl hij schijnbaar nog op de middelbare school zat. Ondanks het mysterieuze voorkomen, heeft deze band vrijwel geen introductie meer nodig. Het gezelschap was namelijk Artist in Residence op Roadburn 2016 naar aanleiding van hun indrukwekkende debuutalbum ‘Söngvar elds og óreiðu’ (Vánagandr 2015) en hun onvolprezen Úlfsmessa (Wolvenmis) op het Eistnaflug festival. Een bijzonder feit, want Roadburn had tot dan toe enkel reeds gevestigde artiesten als Artist in Residence.
Daarmee is de kous nog niet af, want de band is voor de komende editie opnieuw uitgenodigd voor een unieke performance op het festival. Op zondag 22 april voeren leden van de IJslandse bands rond het Vánagandr label Misþyrming, Wormlust (soloproject van Myrk’s H.V. Lyngdal), Naðra en Svartidauði de compositie ‘Sól án Varma’ uit, speciaal geschreven voor Roadburn. Het zegt iets over de aantrekkingskracht en reputatie die de IJslandse scene vandaag de dag heeft. Een scene die samen als een artistiek statement gezien kan worden in hun ontdekkingstocht door de diepe krochten van extreme metal, samengebracht in de Úlfsmessa. Je kunt er alles vinden; van de futuristische klanken van Almyrkvi, het nihilistische kabaal van Mannveira en melancholische klanken van 0 tot de akoestische drones van NYIÞ om nog maar eens wat bands te noemen. Het gros van de acts en meer staat in ieder geval op Oration.
Met zo’n actieve gemeenschap is het daarom verrassend te noemen dat Oration eind augustus aankondigde dat de derde editie tevens de laatste zou worden. Daarmee is het niet het eerste black metalfestival dat op haar hoogtepunt lijkt te stoppen. Ook het Noorse label Terratur Possessions stopte na vijf succesvolle edities vrij onverwachts met de Nidriosian Black Mass zo’n drie jaar geleden. Heeft het iets te maken met subsidies die ophouden? Is het de hele heisa die bij de organisatie van zo’n festival komt kijken? Of is het juist een artistieke keuze om zo op je hoogtepunt te stoppen? Overigens had Terratur Possessions op de meest recente editie van het Inferno Festival wel een zogenaamde ‘label night’. Organisator Stephen Lockheart heeft er (nog) geen uitspraken over gedaan in ieder geval. Hoewel we in de krochten van Facebook wel gesprekken tegenkomen die wijzen op iets wat er ergens tussenin ligt. Wat we in ieder geval kunnen concluderen is dat de IJslandse black metalscene een speciaal festival gaat verliezen met Oration. Een festival dat haar underground viert, koestert en een podium geeft om zichzelf te presenteren aan een grotendeels internationaal publiek. Zullen na de laatste noten van de afsluiter van deze editie, Lockheart’s eigen Rebirth of Nefast, enkel de opnamen, die in de nasleep van elke editie uitgebracht worden, overblijven? Of zal het festival als een feniks uit haar as herrijzen in een nieuwe opzet. De tijd zal het leren.
Oration MMXVIII vindt van 7 tot en met 9 maart plaats in Húrra en Listasafn Reykjavíkur in Reykjavik, IJsland. Op zondag 22 april spelen leden van Misþyrming, Wormlust, Naðra en Svartidauði de compositie ‘Sól án Varma’ op Roadburn Festival in Poppodium 013, Tilburg.
Nog geen reacties!
Er zijn nog geen reacties geplaatst.