Thomas Dolby, foto WireImage

Technologie heeft een enorme impact gehad op de muziek die we de laatste tachtig jaar onder de noemer ‘pop’ tot ons nemen. Van opnametechnieken, audiodragers en versterkte performances tot de intrede van digitale instrumenten, synths en vervormers en later de digitalisering en multimediale integratie. De industrie zelf is juist vaak bizar conservatief daarin, denk aan de weerstand tegen digitaal streamen en downloads, maar ook al jaren daarvoor werden mensen vrij pissig op Bob Dylan omdat hij versterkt ging optreden. Ik noem maar wat voorbeelden. Ik wil het hebben over een artiest die continue die vernieuwing op zoekt, als artiest en entrepreneur, namelijk Thomas Dolby. Met wiens stem dit jaar nog een single werd uitgebracht (en ik zeg expres niet dat hij een single uitbracht zoals je dat normaal zegt, waarom lees je later). 

Door Guido Segers

I’m Thomas Dolby
Thomas Dolby is een naam die voor velen ver is weggezakt. Je denkt misschien aan de Dolby Surround knop op je oude stereo of walkman, maar daar heeft hij niets mee te maken (hoewel hij ooit aangeklaagd werd door Dolby Laboratories, wat op zichzelf een vermakelijk verhaal is). Hij is als artiest vooral bekend vanwege zijn hit She Blinded Me With Science, wat misschien wel het meest zeitgeistige nummer is allertijden. Niet omdat het nummer per se over dat moment in de tijd gaat, maar het is op de kracht van de videoclip dat het een hit werd in de vroege dagen van MTV. In de clip zie je een ludiek verhaal zich afspelen, met Dolby als verwarde wetenschapper. Het kan ook zijn dat je Dolby kent vanwege zijn betrokkenheid bij het mogelijk maken van de ringtone, de techniek daarachter was ooit een grote technische stap voorwaarts. Achteraf kunnen we twijfelen hoe blij we waren met de Nokia ringtone, maar daar had hij ook een hand in. Inmiddels is Dolby actief aan het Peabody Institute aan John Hopkins University binnen het ‘Music For New Media’ programma.

Speed of Sound
Het boek Speed of Sound is de autobiografie van Dolby. Een niet getraind muzikant, die door zijn omarming van technologie een geheel eigen pad wist te vinden vanuit de (post-) punk scene in het Verenigd Koninkrijk, door de filmwereld van Los Angeles en de vroege game soundtracks naar Silicon Valley en de internet boom. In zijn boek verwijst Dolby vaak terug naar zijn punktijd. Na de implosie van de Sex Pistols (als je dan toch een big bang moet aanwijzen, dan is die het), ontstond er een dynamische en creatieve muziekcultuur in het ondergrondse. Het idee van ‘Anyone can do it’ en ‘Do it yourself’ gaf veel jonge creatievelingen de push om ervoor te gaan. Dit zorgde voor nieuwe richtingen, het omarmen van nieuwe technieken en instrumenten en een disruptie van de industrie (als je daar meer over wil weten, lees dan Rip It Up And Start Again van Simon Reynolds). 

Entrepreneur in muziekinnovatie
Dolby’s eerste full length heette – wellicht profetisch – The Golden Age of Wireless. Zijn tijd vooruit, zoveel is zeker. Al vroeg in zijn carrière, lezen we tussen de woorden door over een tug-of-war tussen een industrie die verzadigd, corrupt en genadeloos is (maar vooral hopeloos conservatief) en een artiest die zijn tijd ver vooruit is. Het implementeren van nieuwe instrumenten, het zoeken naar geluiden, het collagewerk… We volgen de auteur van desillusie naar nieuwe inspiratie. Wat nou als we digitaal muziek kunnen maken met software? Wat nou als het internet ook geluid had? Wat nou als je ringtones kon personaliseren? Allemaal vragen waar Dolby zich mee bezighield als artiest, innovator en entrepreneur. Met zijn bedrijf Beatnik (oorspronkelijk Headspace) hield hij zich bezig met VR (in het Guggenheim in 1993), games, audiostreaming (ver voor Spotify) en andere digitale implementatie van muziek. Geluid in je browser bijvoorbeeld. Als artiest werkte Dolby met mensen van Parliament of Funk, David Bowie, Eddie van Halen, Jerry Garcia, Roger Waters en vele anderen. Als entrepreneur zat hij aan tafel met de grote internetpioniers. Tussendoor maakte hij nog een aantal filmsoundtracks voor grote producties. Maar daar gaat het eigenlijk niet om nu…

Tech verandert muziek
Thomas Dolby is een fascinerend karakter, dat geef ik meteen toe. Maar veel fascinerender in zijn boek is de interactie tussen technologische innovatie en muziek. Hoe zijn we eigenlijk overgestapt van stukken tape knippen en plakken naar drag-en-drop software in muziek editing? Waarom had het internet geen geluid in den beginne? Wat gebeurde er toen een tech-startup downloads ging aanbieden? Het is een fascinerend verhaal en we zijn nog niet aan het einde… 

Artificial Intelligence
De meest transformatieve technologie van dit moment is Artificial Intelligence, oftewel AI. AI is al lang niet meer weg te denken uit de wereld om ons heen, maar is vaak onbegrepen. Wat het eigenlijk, heel kort door de bocht is; op basis van een hele berg data leert een systeem via een set algoritmes acties te definiëren. Dat kan iets produceren zijn, of een actie ondernemen. AI kan al diagnoses stellen, productie optimaliseren en zorgen dat jij een advertentie te zien krijgt voor luiers voor je zelf weet dat je papa wordt (dit voorbeeld is discutabel, maar legt wel uit waar het heen gaat). Toch is AI nog niet zo ver als in Terminator of Kitt in Knight Rider (check deze korte video als je meer wil weten). AI begint ook de muziekwereld binnen te dringen. 

I’m Thomas Dolby?
Eerder dit jaar werd er een nummer gedropt door de band JG and the Robots, getiteld I’m Thomas Dolby. Het is een conceptueel project, wat EDM met multimedia experience samenbrengt. De artiesten hierachter zijn JG en Jay Gillian, de mensen achter synthpop duo T-4-2. In dit project wordt transhumanisme verkend. De zang op dit nummer komt van Thomas Dolby, en hij is ook te zien in deze video. Er is wel een maar…

… en dat is dat dit dus niet Thomas Dolby is, maar een deep fake. Hoewel Dolby de credits krijgt, zingt hij geen woord op deze release. Hij gaf uiteraard wel zijn goedkeuring, want VR-pionier prof. Thomas Dolby weet dat technologie vooruit beweegt, ook als wij het niet tof vinden. 

Heavy muziek
Een new wave/synthpop icoon (allez, met punk credits), een AI kunst/muziek project, een boek over technologie en muziek… Zoals Fleddy Melculy het zou formuleren: “Amai, wa heeft da nu met d’n metal te maken?” Best veel; er zijn al AI bands actief. Check het op Bandcamp florerende Violet Cold, waar AI misschien niet alle creatieve vrijheid heeft, maar wel de credits krijgt. Of ga naar de streams van DADABOTS, waar je 24/7 live non-stop technische death metal, mathcore, of classics kan luisteren. Ja, weer AI. En waar robots die Motörhead speelden misschien vooral komisch aandeden, maar toen AI een nieuw Nirvana song (inclusief vocalen) maakte vonden we dat toch minder prettig. Tours met hologrammen vonden we al niet al te best, maar wat als Jimi Hendrix dadelijk op tour gaat met een nieuwe plaat?

We vechten met innovatie. We kopen cassettebandjes en vinyl, twee audiodragers die geen enkel praktisch voordeel hebben. We wauwelen over organisch geluid bij analoge opnames (misschien omdat we zelf geen tapes hoeven te knippen en plakken). Mijn eigen stereo is helemaal bekabeld, ik heb geen Sonos en pas sinds een paar maanden een draadloze koptelefoon. Spotify leek mij in eerste instantie niks, maar ik kan nu niet meer zonder. Terughoudendheid is natuurlijk, maar we moeten ons erover heen zetten. Dat geldt ook voor de muziekindustrie zelf. 

Thomas Dolby, foto thanasim25 (Flickr)

Gaat AI veranderen hoe we muziek luisteren?
Thomas Dolby denkt van niet, althans in een interview uit 2020. Gaat het veranderen hoe we muziek maken? Dat is een andere vraag, maar in zekere zin is het antwoord hier ook op: nee. Muziek blijft wat het is, maar AI is weer een nieuw instrument in de steeds grotere bak waar artiesten uit kunnen putten. En dat ze eruit gaan putten, daar kan je donder op zeggen. Ergens zijn de volgende Thomas Dolby’s al bezig met wat hierna komt, in het Metaverse misschien wel. Het gaat nog wat kosten aan werk om te accepteren wat er nu aan zit te komen. Thomas Dolby werd in zijn carrière, die nog steeds gaande is, vaak voor gek verklaard als hij kansen zag in nieuwe technologie (Netscape zag geen heil in geluid in je internetbrowser, je kan je afvragen waar Netscape nu is). Als er dus één les is van Dolby, dan is het dat je die technologische vooruitgang beter kan omarmen, want hij komt sowieso. Met of zonder jou, en AI lijkt het prima zonder te kunnen in bepaalde gevallen. 

Leestips:

  • Simon Reynolds – Rip It Up And Start Again (Faber & Faber, 2005)
  • Thomas Dolby – The Speed of Sound: Breaking the Barriers Between Music and Technology: A Memoir (Icon Books, 2017)

Deel dit artikel