Interview: ex-directeur Vincent Koreman over de strijd van Incubate

Possessed op Incubate, foto Paul Verhagen

Possessed op Incubate 2016-3, foto Paul Verhagen

Incubate festival verkeert in zwaar weer. Het Tilburgse stadsfestival dreigt na twaalf jaar vaandeldrager te zijn geweest voor grensverlegging, experiment en kruisbestuiving binnen cultuur, te moeten stoppen. Een zorgelijke zaak wat ons betreft. Het festival is al jaren dé plek om de meest interessante acts te zien, nieuwe bands te ontdekken, maar zelfs ook nieuwe muziekstijlen te omarmen. Het festival programmeert zeer breed in genres, disciplines en grootte van acts, maar gaat daarnaast net zo diep. Er is geen enkele editie voorbijgegaan waar ondergetekende niet iets nieuws heeft ontdekt. Op het programma óf in zichzelf. Want Incubate is zo een plek waar je, bijna onbewust, verrijkt wordt. Is het niet de band, de muziek of het kunstwerk wat je ziet, dan zijn het wel de mensen, de organisatie, de sfeer of locatie en vrijwel altijd een combinatie van al deze genoemde factoren.

Het festival heeft, arm in arm met heavy festival Roadburn, Tilburg internationaal op de culturele kaart gezet en het is altijd inspirerend te zien met hoeveel respect en vindingrijkheid de organisatie met haar locatie omgaat. Dat het festival nu ten onder dreigt te gaan vanwege niet toegekende subsidies doet ons dan ook werkelijk pijn. Zoals Matisse ooit zei; ‘Creativity takes courage’ en Incubate heeft wat dat betreft altijd de grootste -pardon our French- ballen gehad in festivalland. We hopen van harte dat de subsidieverleners diezelfde durf laten zien en het festival en haar organisatie de mogelijkheden bieden om te blijven doen wat ze al jaren doen; nooit stilstaan.

Waarom de fondsen de kranen lijken dicht te draaien is niet helemaal duidelijk. Wat wel duidelijk is? Incubate geeft zich niet zonder slag of stoot gewonnen. Vincent Koreman, oprichter en artistiek directeur van het festival kondigde vlak voor de laatste editie een week terug misschien wel zijn onvrijwillige vertrek aan, het gevecht voor behoud van zijn festival voert hij nog vol. Never Mind The Hype sprak met hem over het verleden, heden, maar vooral ook de toekomst. “Ideeën zijn datgene waarin Incubate zich onderscheidt van het reguliere aanbod.”

Door Lisa Gritter

Na dertien jaar Incubate ga je stoppen. Het lijkt grotendeels noodgedwongen vanwege de teleurstellende subsidietoekenningen. Hoe voelt dat?
Ja ronduit kut natuurlijk. We hebben begin dit jaar met de Provincie en de Gemeente afspraken gemaakt over wat we gingen doen na het tekort van 2015. We moesten daarbij noodgedwongen een aantal organisatorische wijzigingen aanbrengen in het dagelijks bestuur en onze Raad van Toezicht. Joost kreeg de rol van zondebok en moest vertrekken. We moesten ons houden aan harde afspraken en zijn het hele jaar om de kleinste dingen op het matje geroepen. We zijn echt gemangeld door bureaucratie. Iedereen vergeet op zo’n moment heel snel dat we al 10 jaar succesvol waren en het troetelkind van de culturele sector. We werden door alle culturele instellingen buiten Tilburg aangehaald als Het Grote Voorbeeld. Joost en ik hebben tientallen presentaties gegeven over ‘de succesformule Incubate’.

Een half jaar later bleek dan ook dat we inderdaad wel wat kunnen. De nieuwe reeks was eenvoudigweg een succes. Bezoekers lieten ons niet in de steek en de reputatie van Incubate bleef ook in het buitenland overeind. Superfijn! Dan komt het dubbel zo hard aan dat Fonds Podiumkunsten en provincie vervolgens aannames doen over diezelfde nieuwe formule, die eenvoudigweg niet waar zijn. Of ja, eigenlijk deed FPK die aannames en bleek de provincie hen daarin gewoon te volgen, in tegenstelling tot wat ze eerder beweerden.

Er is ons de afgelopen jaren een vette worst voorgehouden. Bij de gemeente werd gezegd: Vanaf 2017 gaat de nieuwe kunstenplanperiode in, dan is er perspectief voor de toekomst. Voor een organisatie als de onze is ‘structureel’ het toverwoord. Structurele, lokale, financiering maakt het grote verschil. Dat is wat je nodig hebt om een plan te kunnen maken voor de toekomst; om een langetermijnvisie te kunnen ontwikkelen, onafhankelijk van je financiers. Nu zijn we elk jaar minimaal de helft van onze tijd bezig met geld schrapen.

Incubate zou tot de culturele basisinfrastructuur van Tilburg en Noord-Brabant moeten behoren. Dat dat na al die jaren nog steeds niet het geval is, ondanks onze prestaties en de reputatie die we in binnen- en buitenland hebben opgebouwd, is een enorme teleurstelling.

De veertiende editie is net achter de rug. Een doemdenker zou kunnen zeggen; misschien wel de laatste. Hoe was de sfeer?
De sfeer was eigenlijk fantastisch! Bezoekers uit tien landen, en ik heb zoooo veel goede shows gezien afgelopen weekend. Ik voelde de inspiratie opborrelen en zag mensen in de zaal met elkaar praten die elkaar normaal nooit zouden aanspreken. Ik zag de geboorte van nieuwe bands. Ik zag een jonge Poolse striptekenares nieuwe contacten leggen op de Wobby stripbeurs. Ik zag Costes mensen schokken met zijn performance, maar ook Dean Blunt mensen tegen zich in het harnas jagen en Clipping. een perfecte show spelen. Het was precies zoals Incubate hoort te zijn.

Year Of No Light op Incubate, foto Paul Verhagen

Wat was jouw persoonlijke hoogtepunt van het afgelopen weekend?
Dat is altijd een moeilijke vraag. The Avonden, Clipping., Bad Breeding, MNHM, Cocaine Piss, Holovr, Thaw, Year of No Light, het was allemaal briljant. Maar mijn nekharen gingen het meest overeind bij mijn helden uit Nijmegen, Dead Neanderthals, die samen met de Noorse noise-muzikant Sten Ove Toft, een van de beste optredens gaven die ik ooit van ze heb gezien. De wetenschap dat dat overgaat maakte me emotioneler dan wat dan ook.

Ik houd niet zo van sentimenteel gedoe, maar de afterparty die georganiseerd was door oude en huidige collega’s op zondagavond/nacht zal ik niet snel vergeten. James Kirby, aka The Caretaker en V/VM, die bijna nooit optreedt, had 12 uur gereden om voor mij 10 minuten te komen optreden. Sten Ove Toft bleek ook niet voor de Dead Neanderthals show overgekomen te zijn uit Noorwegen, maar om plaatjes te draaien. Mijn oude collega’s Frank, Joost en Tijs draaiden plaatjes, mijn held Bert Scholten speelde mijn favoriete liedjes speciaal voor mij. Wouter Jaspers speelde onder mijn favoriete alias van hem, Cock Cobra. Mijn lokale dj-vrienden waren er allemaal en draaiden de sterren van de hemel! One big love fest!

Otto Lindholm op Incubate 2016-2, foto Jan Rijk

Wat is de mooiste boeking die je ooit gedaan hebt voor Incubate en waarom?
Moeilijk. Ik ben vooral blij dat mijn keuze in bands en kunstenaars, andere festivals hebben geïnspireerd om ook eens wat minder afhankelijk te zijn van het reguliere aanbod. Ik denk dat je mijn smaak en hand wel duidelijk terug kunt zien in een paar van de meest succesvolle indoor festivals van het moment. Niet op de laatste plaats omdat ik precies weet welke boekers mijn tijdlijn in de gaten houden, haha!

Het boeken van die bands en zorgen dat ze hier goed spelen is altijd een team effort geweest. Ik ben alleen maar een filter tussen de organisatie en de artiesten in de buitenwereld. Mijn filter is alleen net iets beter afgesteld dan dat van anderen hoop ik.

Wat hoop je na dertien jaar Incubate voor nalatenschap achter te laten/wat hoop je te hebben bereikt?
He, ik ben nog niet dood hè. Ik hoop de rest van mijn leven ook in te richten met nuttige zaken en het beter maken van het culturele klimaat van mijn stad en ons land. Toen we met het festival begonnen zat er niemand op te wachten. Niemand heeft erom gevraagd en dat is helaas nog steeds de houding van veel Tilburgse culturele instellingen ten opzichte van Incubate.

Ik hoop dat mensen gezien hebben dat je zelf wat kunt organiseren. Dat je niet per se afhankelijk bent van het magere culturele aanbod en kleine denkraam van je stad. Dat er ruimte is voor noise, chaos, performances en internationale dans. Dat er internationale gelijkgestemden zijn, die je anno 2016 goed kunt bereiken via social media. Dat je gewoon een gerenommeerde kunstenaar als Herman Nitsch of Santiago Sierra kunt uitnodigen in je stad, als je een goed idee hebt. De meeste kunstenaars in alle disciplines worden nog steeds meer getriggerd door een goed, origineel idee dan door een mailtje van hun agent of boeker.

De ideeën zijn datgene waarin Incubate zich onderscheidt van het reguliere aanbod. Of dat nu Heavy Metal Bowling is, een kunstproject met duizenden foto’s van moeders in de stad, tientallen fietsen met lichtjes en geluid of een ‘S’ van stro die opgegeten wordt door biologische varkens. Go out and just do it.

Incubate Arcade, foto Jan Rijk

Is er iets in al die jaren Incubate waar je spijt van hebt?
Spijt is zo’n ding waar ik niks mee kan. Hadden dingen soms beter gekund? Jazeker, maar we hebben ons de afgelopen 13 jaar altijd, helemaal gegeven. Sommigen van ons zijn hun huis kwijtgeraakt door het festival. Heb je dat wel eens eerder gehoord bij een zaaltje of instelling? Ik denk het niet.

Ik vind het alleen heel jammer dat Suicide nooit gelukt is. Ik hou van die band. Ik was er vrij ver mee en had de optie staan voor 2016 before everything turned to shit hahahahaha! Een punk-opera van Suicide met Nick Cave en Henry Rollins als special guests. Hoe supervet was het geweest om dat naar Tilburg te brengen? Inmiddels is zanger Alan Vega overleden en is het geen optie meer. Het zou een co-productie zijn geweest met The Barbican in London. Er stond een exclusief project met synth-bouwers Moog in de planning. Ook striptekenaar en kluizenaar Alan Moore zouden we met hen samen gaan doen. Hoe moet je dat uitleggen aan een ambtenaar? ‘Ken je V for Vendetta? Of uuhh.. Batman?’

The Thurston Moore Group op Incubate, foto Jan Rijk

Hoe zie jij de toekomst voor Incubate?
De toekomst van Incubate ligt nu in handen van de Gemeente Tilburg. Sterker nog, in de handen van de afdeling ‘Evenementen’ van de Gemeente Tilburg. Zij gaan een allesbeslissend oordeel vellen over een evenementenaanvraag die we hebben ingediend. We horen immers nog steeds niet tot de basisstructuur van de stad. Waarom andere instellingen hier wel toe gerekend worden en Incubate niet? Geen idee. Welke parameters bepalen of een instelling basisinfrastructuur is of niet? Geen idee. Zijn dat artistieke of zakelijke parameters? Geen idee. Het proces hieromtrent is heel ondoorzichtig en onduidelijk.

Zo is bijvoorbeeld besloten de externe commissie voor evenementen af te schaffen. Nu adviseren ambtenaren de wethouder. Van de gemeente mag je transparantie verwachten. Gemeente Tilburg verwacht immers ook totale transparantie van ons en dat gaven we. Als burger zou je van een overheid ook mogen verwachten dat de gemeente haar zaakjes goed regelt. Ik hoop dat deze niet hiervoor opgeleide ambtenaren snappen wat de waarde van ons festival is voor de stad. Niet de economische waarde, al wordt natuurlijk alles langs die lat gelegd, maar de sociale en maatschappelijke waarde.

Vergeet bovendien niet dat het grootste gedeelte van het geld dat we extern binnenhalen, hier wordt uitgegeven. Wij hebben geen artiesten die hun gage van dat 65 euro ticket mee naar huis nemen. Geen brouwerij die grof verdient aan het leveren van bier. Geen topsalarissen en zelfs geen CAO. Geen pensioen en geen auto van de zaak. Al het geld gaat naar lokale ondernemers: onze catering is dit jaar bijvoorbeeld helemaal uitbesteed aan lokale restaurantjes, alle hotelovernachtingen en taxiritten worden door Tilburgse bedrijven gedaan. Onze bands spelen in bestaande venues waarvan de uitbater zelf de baropbrengsten ontvangt. En dan geven de bands die hierheen komen ook nog het meeste van hun schamele gages uit als ze hier in de stad zijn. Bijna al het geld blijft in Tilburg.

En dat is bijna niet eens zo belangrijk als de sociale en maatschappelijke waarde van het festival. De tientallen mensen die hier ooit stage hebben gelopen zijn allemaal werkzaam in het culturele veld, sommigen nu voor topinstellingen als Paradiso, Tivoli, Voordekunst. Anderen zijn een eigen bedrijf begonnen. Ze zijn uitgewaaierd over heel Europa. Incubate is bijna een opleiding op zichzelf. Er zijn vrijwilligers die al tien jaar meewerken en altijd blij zijn om je te zien en een praatje te maken. Niet tijdens het festival, gewoon. Op straat of op de markt. Die maatschappelijke impact die Incubate heeft op een provinciestad als Tilburg is groot. Ik hoop van harte dat de ambtenaren een verstandige beslissing maken en onze aanvraag honoreren. Dat zou de basis kunnen zijn van een eventuele doorstart door de jonge garde van het team. Laat hen het weer opbouwen tot grote hoogten. Het zal een ander festival opleveren, maar zal ook het culturele aanbod van de stad weer aanvullen in de breedte. En dat heeft de stad nodig. Ook als ze het zelf niet beseft.

Amen.