Interview met Friisk: Black metal van de Noordzee

Friisk in Poppodium Iduna, foto Jurjen Breedenbach

Friesland vind ik altijd een fascinerende plek. Misschien is het een stukje jaloezie op het eigene en het cultureel unieke. Misschien ook wel een stukje provinciale sympathie, ik zou willen dat Brabant zo’n eiland was binnen ons land. Wat ik niet wist, is dat Friesland de grens over gaat. En niet alleen in de regio die Ostfriesland heet, er is meer en dat brengt me bij Friisk. Uit Nordfriesland, en dat is ongeveer hoe ver je kunt gaan en dat het net niet Denemarken is.
In 2018 kwam de band met hun eigen variant van black metal op de proppen met de plaat De Doden van’t Waterkant. Ik luisterde ernaar, pende iets op mijn blog en dacht er verder niet over na. Friesland is ten slotte altijd een gezonde bodem geweest voor de Nederlandse black metal, hoewel vaak overschaduwd door de centralere regionen van het land. Maar met …un torügg bleev blog Sand kreeg ik de groep weer in het vizier. Dat taaltje fascineerde en de band was, ondanks een drukke tijd, bereid om wat vragen te beantwoorden. Die drukte had ook te maken met een show in ‘ons’ Friesland met Kjeld.

Door Guido Segers

Hoe gaat het met jullie onder de omstandigheden? Heeft de pandemie veel invloed gehad op jullie plannen als band?
“Moin. Bedankt dat je ons wilde interviewen. Gelukkig hebben we het songschrijven afgerond voordat de pandemie uitbrak en konden we ook gebruik maken van de ontspanning in de nazomer van 2020 om bij Andy Rosczyk in zijn studio in Keulen het album op te nemen. Net voor de ‘lange lockdown’ in de late herfst/winter… Vanuit dit oogpunt heeft COVID-19 niet echt een grote impact gehad op onze plaat zelf, maar natuurlijk lijden we onder de actuele omstandigheden en wensen we dat we de pandemie kunnen overwinnen en terug kunnen keren naar de normaliteit.”

Hoe hebben jullie elkaar ontmoet en zijn jullie als band begonnen en welke muzikale achtergronden hebben jullie?
“Met uitzondering van JL kennen we elkaar al vele jaren en hebben we al eerder samen muziek gemaakt in andere constellaties. Maar uiteindelijk delen we allemaal hetzelfde enthousiasme en dezelfde passie voor metal muziek, en zo hebben we door de jaren heen samen de sound ontwikkeld die we vandaag de dag spelen.”

Jullie hebben dit jaar …un torügg bleev blot Sand uitgebracht, wat een fantastisch stuk black metal is, vol met sfeer, maar nooit te dromerig. Wat kun je vertellen over het opnameproces van dit album?
“We hebben …un torügg bleev blot Sand opgenomen samen met Andy Rosczyk (Ultha) in de Goblin Sound Studio in Keulen, wat ons een groot genoegen was. Aangezien Andy reeds verantwoordelijk was voor de mix en mastering van onze vorige outputs De Doden van’t Waterkant en Kien Kummweer, hebben we die samenwerking ditmaal geïntensifieerd en hebben we in totaal vijf weekendsessies genomen om voldoende ruimte voor concentratie en creativiteit te verzekeren.”

Je hebt in de begeleidende bio specifiek vermeld dat het geluid diep geïnspireerd is door klassieke Duitse black metal. Welke bands zijn voor jou de inspiratiebronnen voor dat geluid? En welke nieuwere bands zouden jullie als vormend beschouwen?
“Elk lid heeft zijn eigen voorkeuren, maar ik denk dat bands als Nagelfar, Lunar Aurora, Secrets of the Moon, Helrunar en Nocte Obducta een playlist zouden vullen waar ieder van ons zich goed bij zou voelen en die een inspiratiebron zijn geweest voor ons huidige geluid. Natuurlijk hebben veel ‘jongere’ bands of stijlen van black metal ons ook beïnvloed, maar in deze context is het wat moeilijker om individuele bandnamen eruit te lichten. Ultha hoort daar zeker bij.”

Wat ik bijzonder interessant vind en waardoor ik meer wilde weten is jullie thematiek en afkomst. Jullie gebruiken verschillende talen om je uit te drukken, wat op zich al interessant is. Kunt u iets over die keuze zeggen?
“Onder elkaar spreken we meestal Duits, maar (bijna) allemaal kunnen we ook vloeiend Nederduits spreken, omdat het regionale dialect hier nog veel voorkomt. En als je thematisch verwijst naar het landschap in je geboortestreek, kan niets authentieker zijn dan je oorspronkelijke taal. Daarom was het voor ons vanzelfsprekend om enkele teksten in ons eigen dialect te schrijven. Bovendien willen we graag een bijdrage leveren aan het levend houden van onze oude taal. De teksten van Seelterks gaan voornamelijk terug tot T. Dit bijna uitgestorven dialect is een overblijfsel van een oorspronkelijke Friese taal die slechts door zeer weinig mensen gesproken wordt in een klein gebied in Noord-Duitsland.

Hoewel black metal nooit heeft geleden onder de ontoegankelijkheid vanwege talen, zou je toch iets willen zeggen over de aard van de verhalen die je op het album vertelt?
“Er is een diep gemeenschappelijk begrip onder ons over wat geschikt zou kunnen zijn voor Friisk als het op teksten aankomt. We proberen weg te blijven van simpele of versleten allegorieën en willen kleine verhaaltjes vertellen waarmee we ons kunnen identificeren. Ik denk dat de Duitse taal veel bouwstenen biedt die je snel in een cringe en walgelijke richting kunnen laten worstelen, daarom zijn we erg blij met het werk van T. en de manier waarop onze teksten zich in de loop der jaren hebben ontwikkeld. Elk nummer volgt natuurlijk een lyrisch thema, maar laat ook genoeg ruimte voor de eigen interpretatie van elke luisteraar.”

Friisk in Poppodium Iduna, foto Jurjen Breedenbach

Hoe heeft het concept van Friisk zich ontwikkeld van de eerste ep, die me deed denken dat jullie een Nederlandse band waren, tot het huidige album? Het lijkt erop dat de betekenis van de regionale expressie is gegroeid. Ik ben ook geïnteresseerd in hoe dat de muziek heeft beïnvloed.
“Al in de aanloop naar het songschrijven was het voor ons allemaal een belangrijke zorg om met het eerste volledige album een goed afgerond en coherent oeuvre af te leveren, waarin elk nummer zijn bestaansrecht heeft en niet slechts ‘een paar minuten extra speeltijd eruit slijpt’. Toegegeven, dit was zeer ambitieus en bij momenten allesbehalve gemakkelijk. Maar al het werk was het zeker waard, de feedback op het album is overweldigend. Ook al lijkt onze ep achteraf gezien minder regionaal expressief omdat we minder met verschillende talen hebben gewerkt, toch brengen we onszelf deze keer op het niveau waar we ons op hebben geconcentreerd. In het algemeen kan ik zeggen dat onze interesse in regionale geschiedenis en cultuur van hart tot mond komt. Niets voelt voor ons prettiger dan onze Friese mentaliteit in de muziek te brengen.”

Jullie komen, volgens het internet, uit het plaatsje Leer, dat in het Saterland ligt. Ik wist vaag – als Nederlander – dat Friesland niet ophield bij de Nederlandse grens (er ligt zelfs een hele provincie tussen, maar dat is een andere zaak). Ik wist van de Noord-Friese taalgroep, maar Seeltersk of Sater Fries was aan mijn aandacht ontsnapt. Zou je me daar iets over kunnen vertellen, over de geschiedenis ervan en waarom het voor jou zo belangrijk is om deze wortels in je kunst tot uitdrukking te brengen?
“De Sater Friese teksten en invloeden komen allemaal van onze leadzanger T., die zijn wortels heeft in de gemeente Saterland, de thuisbasis van de kleinste erkende taalminderheid in Duitsland. Sater Fries of Seelterks is de laatste variëteit van de van oorsprong Oost-Friese talen en wordt tot op de dag van vandaag nog gesproken in het Saterland, dat ooit ook tot de Friese seelands behoorde, een historisch verbond van handelaren en stamhoofden dat de regio politiek regeerde. Behalve T. komen we allemaal oorspronkelijk uit verschillende gemeenten en graafschappen van de regio Oost-Friesland, en al meer dan tien jaar is de stad Leer de plaats waar we elkaar ontmoeten, omdat die voor ons allemaal op de een of andere manier in het midden ligt. Leer zelf ligt in het zuiden van Oost-Friesland, heel dicht bij de Nederlandse grens (ca. 70 km ten oosten van Groningen). In Oost-Friesland worden tegenwoordig echter geen oorspronkelijke Friese talen meer gesproken, die zijn in de loop der eeuwen verdrongen door regionale varianten van het Nederduits. Maar ze vertonen nog steeds kenmerken van de vroegere talen en verschillen aanzienlijk van het gewone Nederduits. Dit verklaart waarschijnlijk waarom wij in de eerste plaats Laagduits gebruiken. Het verschilt een beetje van stad tot stad en onze versie kan invloeden bevatten uit verschillende regio’s in Oost-Friesland. Het Seelterks dialect daarentegen is zelfs voor de andere leden nog steeds een uitdaging en tot op de dag van vandaag iets heel bijzonders.

Hoewel Saterland in het binnenland ligt, is op het artwork van jullie ep en elpee de zee te zien. Toont dit een bredere interesse in de Friezen en hun connectie met de zee?
“De Friese geschiedenis verbind je over het algemeen met de Noordzee. Die is altijd boven alles verheven geweest als een nuttige maar ook zeer onvoorspelbare natuurkracht en heeft het land en de mensen eeuwenlang gevormd. Terwijl oude zeehavensteden als Emden of kleine traditionele vissersplaatsjes als Greetsiel door hun ligging een directe verbinding met de Noordzee hebben, moesten regio’s in het zuiden als Moormerland of het Saterland daarentegen kilometerslange kanalen graven om hun goederen zoals turf naar de internationale wateren te verschepen. Vanuit dit oogpunt leeft iedereen hier van en met de zee. Daarom voelde het voor ons vanzelfsprekend om indrukwekkende maar ook beklemmende schilderijen van de zee te gebruiken. En naar mijn mening hebben de kunstwerken een zeer hoge herkenningswaarde, niet in de laatste plaats door de gekozen schilderstijl.”

Kien Kummweer

De Doden van ’t Waterkant

…Un Torugg Bleev Blot Sand

Kan je iets zeggen over deze keuze voor de ‘geschetste’ tekeningen, die verre van een cliché zijn voor de black metal scene, vooral omdat ze geen fantastische wezens of zo afbeelden.
“We zijn meer dan tevreden over de kunstwerken van alle drie de uitgaven tot nu toe. Ze passen stilistisch allemaal heel goed bij elkaar, wat ook de bedoeling was. We houden allemaal erg van deze vrij eenvoudige schilderstijl, omdat we vinden dat hij tegelijkertijd iets aantrekkelijks en beklemmends heeft. Iets dat kan worden overgebracht naar de Noordzee. Op dit punt willen we graag van de gelegenheid gebruik maken om Chris van Misanthropic-Art te bedanken, die al onze ideeën heeft omgezet in een reeks unieke kunstwerken, ver weg van bekende stereotypen en onvergelijkbaar op hun eigen manier. En dat ondanks het feit dat hij voor zo veel andere behoorlijk interessante bands werkt.”

In oktober staan jullie op het podium met niemand minder dan Kjeld van West-Frisia. Hebben jullie contact met bands zoals zij die ook met de Friese taal/cultuur te maken hebben in hun werk?
“Met onze vorige band hebben we ooit gespeeld met Vike Tare uit Wilhelmshaven, die zich met zeer vergelijkbare onderwerpen bezighouden. Maar zij gebruiken geen dialecten of oude talen voor zover ik me herinner. Desalniettemin houden we ervan om het podium te delen met bands die vergelijkbare interesses nastreven en we kijken er dan ook allemaal naar uit. Avonden als de show in Drachten met Grafjammer en Kjeld bieden een goede gelegenheid om met elkaar in contact te komen.”

Welke toekomstplannen heeft Friisk op dit moment?
“We hebben tot nu toe drie uitgangen uitgebracht en kunnen niet wachten om deze nummers op het podium ten gehore te brengen. We staan open voor verzoekjes en hopen dat we een leuke tijd kunnen hebben samen met mensen die onze passie voor muziek delen. Op dit moment wordt er op de achtergrond veel gepland en we zijn optimistisch dat we de komende tijd ons debuutalbum met een passend aantal shows kunnen presenteren.”

Als jullie band een gerecht (een soort voedsel) was, wat zou het dan zijn en waarom?
“Ik zou zeggen dat we een Queller zijn, een gras dat groeit in de Waddenzee. Het is iets heel natuurlijks dat uit de zee tevoorschijn komt, maar niet het eerste wat je ermee associeert.”

…un torügg bleev blot Sand is op 2 juli uitgekomen en verkrijgbaar via onder andere Bandcamp in verschillende formats. Blijf op de hoogte van de band via Facebook en stream de plaat via: