Albumreview: Anathema brengt diepe vervoering op The Optimist

Anathema is een goed voorbeeld van een band die door de jaren heen een behoorlijke stijlverandering heeft ondergaan. In de vroege jaren negentig had het collectief uit Liverpool samen met gelijkgestemden My Dying Bride en Paradise Lost een pioniersrol in de Britse doom metal. Een type doom dat een toen niet eerder gehoorde match aanging met death metal. Anathema leverde doom-klassiekers Serenades (1993) en EP’s The Crestfallen (1992) en Pentecost III (1995) af, om vervolgens een steeds meer melodieuze koers te gaan varen. Ze gingen de muzikale uitdagingen goed aan en zworen de doom geleidelijk af. Met nieuweling The Optimist is het sextet inmiddels alweer aanbeland bij de elfde full-length.

Door Jurgen de Raad

Het nu al een ruim aantal jaren post-progressief rockende Anathema heeft zijn heavy roots tussentijds ontwikkeld richting een meer emotionele gewichtigheid, daarbij aardig zinspelend op het gemoed. Op meeslepende albums als Alternative 4 (1998), Judgement (1999) en A Fine Day To Exit (2001) trokken de Britten hun ‘zelf-onderzoek’ door. Het waren albums die een sound lieten ontkiemen, die – met The Optimist – nu leidt tot misschien één van hun meest donkere en verrassende langspelers tot nu toe.

De plaat stelt het denkbeeldige karakter van The Optimist centraal; over een man die zijn innerlijke demonen het hoofd probeert te bieden. Daartoe werd A Fine Day To Exit door de gebroeders Danny (gitaar/toetsen/zang) en Vincent Cavanagh (zang/gitaar/toetsen) en John Douglas (elektronica) – Anathema´s schrijverstrio – als startpunt gebruikt. De vraag hierbij: wat is er gebeurd met het betreffende personage dat zijn auto – afgebeeld op albumcover A Fine Day To Exit – achterliet op het strand van Silver Strand in San Diego? De coördinaten van eerste track 32.63N 117.14W verwijzen naar die locatie. Anathema laat op de plaat geluid en gevoel en eigen ervaringen met hoop en angst verlopen via het wel en wee van The Optimists’ lotsbestemming.

Leaving It Behind trekt het gevoelsgehalte mooi aan in een Radiohead-achtige combi van elektronische ritme-loop en slepende gitaarlijn. Fraaie richting climax gestuwd, iets dat de band heel goed in het bloed zit en een aanpak die voor de eerste echte beroering zorgt bij Endless Ways. Een hartverwarmend en hoopvol nummer, waarin zangeres Lee Douglas (zus van John) een beste glansrol op zich neemt.

De gevoeligheden op The Optimist kieperen eigenlijk geen moment over de sentimentele rand. Zelfs niet in de orkestrale inkadering met violen. Die blijven mooi gedoseerd en dikken de meeslepende melodielijnen in de prachtig subtiel opbouwende nummers precies goed aan. Neem het albumtitelnummer, met daarin bovendien het oprecht hartroerend samengaan van de stemmen van Vincent Cavanagh en Lee Douglas.

Op de plaat pakt het pianowerk een sleutelrol. Veel van de songs lijken er in de basis door te zijn opgebouwd. De passievol cirkelende melodieën die het met zich meebrengt drijven de boel naar grote hoogtes. Naar gelaagde crescendo´s, waar gitaar-schoonheden vaak samenkomen met de afwisselende dan wel versmeltende zang van Cavanagh en Douglas (behoorlijk climax onderstrepend zeg, die zangpartijen..).

De thematische zoektocht naar mentale en emotionele verlichting vervolgt zijn weg in verdere ijzersterke vertolkingen. Via de bezwerende instrumentale elektronica-gitaar-verstrengeling van San Francisco (inprentende Philip Glass-gelijkende herhalingsmotieven) kom je terecht in machtig uitdijende post-rockende gitaren. ‘How did I get here. I don´t belong here’, zingt Douglas. Je voelt de vertwijfeling. Ongeveinsd, en die slaat diep bij je binnen. Maar ook berusting, in het zachtaardige Ghosts, met een hemels zingende Douglas.

Een hoogtepunt is ook Close Your Eyes. En een duidelijke bevestiging van de diversiteit die Anathema in het materiaal van The Optimist weet te leggen. Naast de subtiele maar meenemende ambient- en symfonische aspecten van de plaat, raken ze hier goed een filmische ondertoon. Een binnen schuivende jazz-noir trompet en contrabas stippen wonderschoon de melancholie aan. En man, wat zingt die Douglas opnieuw mooi hierop.. Weer met die bepaalde kalmte in haar stem, maar ondertussen o zo fraai aanwezig.

De balans kan worden opgemaakt: The Optimist is een geweldige plaat geworden. Alles lijkt eraan te kloppen. De open songstructuren geven volop ruimte aan de mooie, pure gevoeligheden. Die op hun beurt plaats bieden voor je eigen interpretaties van de mentale en emotionele worstelingen van het The Optimist-personage. Anathema geeft tekstueel dus ook geen sluitend antwoord op hoe het afloopt met het karakter. Dat doet sowieso op geen enkele wijze afbreuk aan deze knappe, bijzonder meeslepende langspeler, waarmee de Britten hun meer zoete albums van de laatste jaren goed achter zich laten.

The Optimist is vandaag (9 juni) uitgekomen bij Kscope. Je kan het album onder meer beluisteren op Spotify (zie onder) en bestellen via het label. Je ziet Anathema deze maand live op Graspop, het nieuwe (en uitverkochte) Midsummer Prog Festival in Valkenburg en in Doornroosje. In het najaar zijn 013 en Trix aan de beurt. Alle data onder de albumstream.