Wil en kan je een klassieker als Slaughter Of The Soul (1995) evenaren? Dergelijke vragen hielden het Zweedse vijftal bezig sinds hun doorstart in 2010. At The Gates, de grondlegger van de melodieuze death metal (het ‘Göteborg-geluid), gaat niet zo snel een uitdaging uit de weg. Nieuw materiaal kwam er in de vorm van At War With Reality (2014) en To Drink From The Night Itself (2018), waarop men teruggreep naar het progressieve en avontuurlijke karakter van de beginjaren, zonder daarbij te veel aan het vertrouwde geluid te komen. Op het gloednieuwe zevende album The Nightmare Of Being weet de band de mix van snoeiharde metal (agressie) en progressieve rock (ratio) nog vloeiender in elkaar over te laten lopen. Een volwassen plaat die volgens oprichter en frontman Tomas Lindberg Redant een goede weerspiegeling is van waar de band nu staat: eentje die vrijwel zeker niet eerder gemaakt had kunnen worden. 

At the Gates, foto: Justina Lukosiute

Ditmaal liet hij zich door het pessimisme inspireren, dook de boeken in en las het werk van schrijvers als Thomas Ligotti en Eugene Thacker. Laatstgenoemde werkte zelfs mee aan het nummer Cosmic Pessimism. Verder mag de ervaring als curator en het optreden op Roadburn 2019 zeker niet vergeten worden, welke volgens Tomas heel belangrijk geweest zijn in de aanloop naar The Nightmare Of Being. Pandemie of niet, de Zweed ziet de toekomst rooskleuriger in dan het onderwerp van zijn nieuwe plaat doet geloven. Lees verder voor een verslag van het gesprek dat Never Mind The Hype onlangs met Tomas had.  

Door Wouter Hommel

De onvermijdelijke pandemie-vraag: waren jullie al klaar of moesten jullie nog beginnen aan de opnamen van The Nightmare Of Being?
“De hoofdlijnen van het nieuwe album waren klaar voordat de pandemie uitbrak. Sommige stukken hadden wij ‘on the road’ geschreven. We zaten nog diep in de tournee behorend bij To Drink From The Night Itself en hadden toen al besloten dat wij maart/april 2020 zouden nemen om het af te maken. De details, en zo. Eigenlijk kwam het voor ons wel goed uit, want nu konden wij ons nog meer focussen op de nieuwe plaat, zeg maar. Wij zijn één van de weinige bands die nauwelijks onder de pandemie te lijden hebben gehad qua live concerten, op een handvol Slaughter Of The Soul-optredens na (At The Gates speelt op verschillende festivals de klassieker uit 1995 integraal) is er niets afgelast. Of, beter gezegd, ze zijn verplaatst in plaats van afgelast. Wij konden dus meer met de muziek bezig zijn. Ik denk dat dit de reden is dat er zoveel meer te vinden is op dit album; meer dan op voorgaande albums. Normaal gesproken zit je tussen tournees of optredens in en nu hadden wij meer tijd om bijvoorbeeld afstand van bepaalde nummers te nemen, om bij te schaven waar nodig en over het algemeen rustig te laten groeien of rijpen, zoals je wilt.”

De nieuwe plaat komt bij mij harder binnen de vorige twee albums, vooral meer geïnspireerd zou ik willen zeggen. Hoe ervaar jij dat?
“Het doel is om altijd wel te proberen om vanuit ons hart te schrijven en een connectie te maken, maar omdat wij nu meer tijd hadden, hebben wij deze ook gebruikt om dieper te gaan. Zoals je al zei waren wij geïnspireerd om dit keer verder te gaan, om ideeën en stukken die wij al eerder hadden verder uit te werken. De beloning van op die manier werken, hoor je denk ik terug op de plaat. Het was erg leuk om te maken.”

At The Gates op Netherlands Deathfest, foto Paul Verhagen

Terugkijkend op To Drink From The Night Itself zou je misschien kunnen zeggen dat het te complex was gezien de thematiek en de teksten?
“Ik denk bij ieder album van ons dat dit het enige album is dat wij op dat moment kunnen maken. Voor mij persoonlijk was het een logisch vervolg.  Zo waren wij voor At War With Reality meer bezig met de instrumentale en orkestrale stukken en wilden wij een beetje af van het catchy geluid. Voor The Nightmare Of Being zijn wij gaan kijken naar beide voorgaande albums en naar ouder werk en hebben onszelf afgevraagd wat nu precies At The Gates maakt. De vraag die ons bezighield was: hoe kunnen wij avontuurlijkere songstructuren schrijven, zonder daarbij de kern van At The Gates te verloochenen? Ik denk dus dat ieder album als een polaroid is van waar wij op dat moment waren. To Drink From The Night Itself dient zijn doel in het grotere plaatje van de band. Ja, het is minder toegankelijk, maar dat was ook onze intentie met dat album. Het was, denk ik, een reactie op At War With Reality die toch iets cleaner en “vriendelijker” was, haha.”

Voelt “nieuweling” gitarist Jonas Stålhammar (hij volgde oprichtend lid Anders Björler op in 2017) zich al een beetje thuis in de groep? Wat was zijn aandeel dit keer?
“Veel mensen hadden verwacht dat het aandeel van Jonas groter zou zijn, omdat dit zijn tweede album is met de band. Alleen heeft het tijd nodig om je als muzikant op je gemak te voelen en jezelf als het ware uit te kunnen drukken. Zijn aanwezigheid alleen al heeft zoveel gebracht, want als Jonas (Björler) en ik schrijven, dan schrijven wij met hem in gedachten. Zijn kennis van progressieve rock is aanzienlijk en zijn speelstijl ligt in het verlengde daarvan. Meer dan dat van Anders destijds. Zelfs al heeft hij nog niet zoveel geschreven voor de band, is zijn aanwezigheid en hoe hij zijn gitaar benadert erg inspirerend.”

Met The Nightmare Of Being lijkt alles meer op zijn plek te vallen qua thematiek en muziek, hoe komt dat, denk je?
“Misschien wel, ja. Je leert gaandeweg en ieder album is ook een leermoment voor ons. Natuurlijk proberen wij het iedere keer weer kloppend te maken met een nieuw album, alleen denk ik dat wij nu meer controle hebben over ons geluid. Zelfverzekerder zijn… Sommige mensen hebben gezegd dat het lijkt alsof dit onze wedergeboorte is. We zijn erg tevreden met hoe dit album is geworden en erg enthousiast over de ingeslagen weg. We hebben, denk ik, onze “formule” gevonden en hoeven niet zozeer verder te ontwikkelen. Althans, niet met hele grote sprongen. We weten nu hoe wij de verschillende elementen in ons geluid kunnen verwerken.

Om wat voorbeelden te noemen, bevatten nummers als Garden Of Cyrus, The Fall Into Time en Cosmic Pessimism ideeën die wij al eerder geprobeerd hebben, maar we waren destijds te jong om het uit te kunnen voeren, of om bijvoorbeeld de King Crimson-invloeden te verwerken. Nu lukt dat dus wel en dat zonder van ons vertrouwde geluid af te wijken. Zeker bij Garden Of Cyrus kan je horen of voelen dat wij het zijn, zonder de Slayer-beat (een polka 2/4 ritme dat verdubbeld is, WH) en thrash-riffs. Dat was de grootste uitdaging voor ons ditmaal. Tot nu toe zijn de reacties zeer goed. Natuurlijk zullen er mensen zijn die hun neus ophalen zodra ze de saxofoon horen, maar voor ons klinkt het natuurlijk binnen ons geluid.”

Pessimisme lijkt qua thematiek als een rode draad door The Nightmare Of Being te lopen. Voel jij je verwant met de pessimist? Met andere woorden: is bij jou het glas halfvol of halfleeg?
“Haha, ja. Dat is een algemene metafoor voor het pessimisme – het glas is halfleeg -, maar het is niet zozeer dat. Toen ik me begon in te lezen was ik geïntrigeerd door het onderwerp, want samen met het nihilisme zijn die twee denkwijzen altijd in mijn wereld aanwezig geweest. Ik laat me doorgaans ook niet uit over onderwerpen voordat ik me erin verdiept heb. Een groot deel van wat ik las resoneerde bij mij. Voor mij is het geen sombere kijk op het leven, maar eerder het tegenovergestelde. Zoals de realiteit onder ogen zien zoals die is en niet te veel verwachtingen hebben, maar het hoogst mogelijke proberen te behalen met wat je hebt… Het bewust worden van je eigen afweermechanismen, waarmee je jezelf doorgaans omringt om “gezond” te blijven in deze wereld…

Al het pijn en lijden dat wij ervaren in ons bestaan, waar wij muren voor bouwen om ons heen… Die muren hoef je niet af te breken, maar het helpt om je ervan bewust te worden. Zoals met kunst: kunst is lijden. Je hoeft niet te stoppen met het maken van kunst om niet meer te lijden. Je gebruikt het als het ware als een filter om je emoties te kunnen uiten en om zogezegd gezond te blijven. Dat is goed om te weten. Als je die filosofie kunt toepassen, dan kun je misschien je leven iets vrijer benaderen. Kijk, pijn zal altijd zeer blijven doen, maar je kunt je er wel op voorbereiden, goedschiks of kwaadschiks. Ik ben geen pessimist, maar het was fascinerend om het werk van oude schrijvers te lezen en te ontleden. Eigenlijk was het heel goede materie voor een death metalalbum en ik denk dat er nog niemand zo diep in is gesprongen als wij dat hebben gedaan.”

Ik vind juist veel hoop terug in de teksten, zoals bijvoorbeeld in Cosmic Pessimism: “We do not live, we are lived. Pessimism: the last refuge of hope”… Alsof je pessimisme als een stuk gereedschap gebruikt om verder te komen, in plaats van te blijven hangen in bijvoorbeeld angst. Meer introspectie, in plaats van alles te projecteren om je heen? Is dat de boodschap die je wil overbrengen?
“Ik denk dat het intrigerend is te proberen naar jezelf te kijken en proberen te begrijpen hoe jij op verschillende scenario’s reageert. Niet zozeer zodat je voor andere mensen een beter persoon wordt, maar meer voor jezelf: zodat jij beter met bepaalde dingen om kunt gaan. Zonder filters lukt dat, denk ik, beter. Er bestaat niet zoiets als een teleurgestelde pessimist, wat zo’n beetje is wat ik met die regel probeerde te zeggen. Je kunt wel een utopie voor jezelf creëren en strijden naar minder pijn en meer spullen, zoals meer vinyl, of een groter huis. Je kunt die strijd ook opgeven en gewoon leven, zoals het misschien bedoeld is.

Tomas van At The Gates op Into The Grave, foto Paul Verhagen

Om op je vraag terug te komen: wij wilden een heel donkere plaat maken, donker en introspectief. Eentje die tot nadenken aanzet, met het menselijke bewustzijn en de donkere krochten van de ziel als leidraad. Twee van de emoties die vanaf het begin door onze muziek zit verweven, zijn melancholie en wanhoop. Alleen kun je geen wanhoop hebben zonder hoop. Het is dus niet zozeer een boodschap die ik met het pessimisme wil geven, eerder een introductie van het idee dat pessimisme is en niet zo van: zo is het en niet anders.”

Dus meer vragen dan antwoorden…
“Haha, ja, precies. Veel vragen leveren nog meer vragen op.”

At The Gates brengt The Nightmare Of Being op 2 juli uit via Century Media Records. De plaat is onder meer te beluisteren via Spotify:


Deel dit artikel