Interview Smash The Statues: “Op Forvm waarschuwen we voor extreem-rechtse tendensen”

Smash the Statues, foto: Beau Eckhardt

De Utrechts-Nijmeegse punkband Smash The Statues brengt vrijdag 17 mei bij White Russian Records zijn eerste langspeelplaat sinds 2008 uit: Forvm. Op dit nieuwe album waarschuwen de politieke punkers met korte, snelle en harde nummers voor de wereldwijde opkomst van het neo-fascisme. “Kant B is een dystopisch gedachtenexperiment. Wat voor wereld krijgen we, als iedereen kiest voor zulke ideeën?” Never Mind The Hype gaat in gesprek met zanger-gitarist Tom Nieuwenhuis en gitarist-zanger Matthias van Hunnik.

Door Arina Banga

Smash The Statues is een oude bekende in de Europese punkscene. De band bestaat sinds 2003, maar stopte even tussen 2010 en 2013. Na de release van het album When Fear Is All Around Us (2008) toerde de band namelijk zoveel en in zoveel verschillende landen, bijvoorbeeld Noorwegen en Slovenië, dat duidelijk werd dat de leden niet allemaal dezelfde ambitie hadden met de band. Toch wilden de mannen uiteindelijk niet zonder Smash The Statues, waarop na de heroprichting in 2013 optredens en de release van nieuw materiaal (EP Rise To The Occasion, 2014, en een split met Venerea, 2014) volgden. En nu is er dan Forvm.

Eerste single Dvm Navis Praetoria Resvrrectionis Ad Profiscendvm Parata Est:

Jullie laatste opnames zijn van zo’n vijf jaar geleden. Was er een bepaalde aanleiding om juist nu een plaat op te nemen?
Tom: Een Zweedse vriend van ons boekt shows en hij vroeg ons voor een festival in Göteborg. We besloten meteen om daaromheen een tourtje te doen in Scandinavië, want dat hadden we sinds 2014 niet meer gedaan. Daarom gingen we in december 2018 maar eens de oefenruimte in en ik zei toen, semi voor de grap: “Misschien kunnen we wel een plaat opnemen voor die tijd!” Ik dacht dat ik lollig was, maar toen zeiden drie andere mensen: “Ja, waarom niet?”

Dat was krap.
Tom: We zijn toen gaan rekenen, want de plaat moest in mei af zijn. Dat betekent in maart naar de perserij en in februari moest alles opgenomen zijn, want ook mixen en masteren kost de nodige tijd. Kortom: we hadden nog een week of zeven om een hele plaat te schrijven en op te nemen. We dachten: dat doen we gewoon!
Matthias: Doordat iedereen hetzelfde wilde en we die strakke deadline hadden, gingen we als een gek aan de slag om die nummers te schrijven. In het verleden werkte dat ook altijd goed. Wat nu ook heeft geholpen, is dat we snel op een concept kwamen. De nummers moesten kort, snel en hard worden, dus dan weet je waar je op moet focussen bij het schrijven. Dan weet je dat je geen complete rockopera’s moet schrijven.

De nummers zitten inderdaad onder de anderhalve minuut, maar het nummer Forvm gaat richting drie minuten!
Tom: Ik riep steeds tegen de rest: “Het moet korter, het moet korter! Die outro kan weg, dit couplet hoeft niet, het refrein moet door de helft en de rest moet sneller.” Ik ging er dus met gestrekt been in, maar toen bleek ik zelf een nummer van drie minuten geschreven te hebben. Er was nog wel even twijfel over. Moeten we dat wel doen? Er zat nog geen zang bij, dus dan is het wat moeilijker voor te stellen hoe het zou worden.
Matthias: Ik vond het wel kunnen, want het nummer heeft zijn functie, zowel tekstueel als muzikaal. Het rustigere breekt de plaat een beetje, al was het daarom juist geen geschikt nummer om als eerste single naar buiten te brengen. Wel hadden we eigenlijk aanvankelijk een ander nummer op het oog als eerste single, maar toen werden we ingehaald door de verkiezingsuitslag. We waren genoopt om zo snel mogelijk een ander nummer naar buiten te brengen: Dvm Navis Praetoria Resvrrectionis Ad Profiscendvm Parata Est.

Waarom juist dit nummer?
Tom: Na die uitslag stond de band-app meteen op rood: moeten we het niet toch anders doen? Het nummer gaat over het vlaggenschip van de renaissance dat onze samenleving probeert binnen te varen, over het fascisme dat weer de kop opsteekt. Met een sample erin waarin Thierry Baudet zich in niet mis te verstane bewoordingen uitspreekt. Dit nummer gaat het meest concreet over hem. Uiteindelijk is Forvm de tweede single geworden.

Tweede single Forvm:

Wat is dan de tekstuele functie van dat lange nummer Forvm?
Tom: Een plaat heeft een A- en een B-kant en we benutten dat op deze full-length ook conceptueel. Kant A gaat over de opkomst of de terugkeer van het fascisme in deze tijd. Je ziet allemaal extreem-rechtse tendensen terugkomen in Nederland en in Europa.
Matthias: In de hele wereld eigenlijk. Het heet alt-right of het heet identitair verzet, maar het tapt uiteindelijk uit hetzelfde vaatje van vreemdelingenhaat en zondebokpolitiek. Voor kant B hebben we als gedachtenexperiment geprobeerd verder te gaan op de vraag: hoe ziet die dystopische wereld eruit als we die kant opgaan? Wat kunnen die enge denkbeelden voor gevolgen hebben? Dat lange nummer Forvm is het laatste nummer op kant A en waarschuwt voor wat er gaat komen op kant B.

Welke dystopische elementen kan zo’n wereld hebben?
Matthias: We hebben ons deels laten inspireren door literatuur en films als 1984, Brave New World en The Handmaid’s Tale. Het gaat vooral om het uitsluiten van bepaalde groepen en het aanwijzen van een groep als zondebok om de rest van de samenleving bij elkaar te houden. Nu zijn het de moslims, zeventig jaar geleden waren het de joden en daarvoor waren het weer andere groepen. Dat is de kern. We hebben ook een nummer over het achterstellen van vrouwen.
Tom: We leven in het patriarchaat. Je ziet allemaal bewegingen die proberen de witte man in het zadel te houden. ‘We’ zouden het maar eens verliezen! Naast het xenofobe heb je ook het misogyne aspect bij polici en die doen het goed bij een conservatief deel van de achterban. Op het moment dat je dat soort bewegingen de macht geeft, kan het gebeuren dat zulke ideeën normaal worden.

Wat kunnen mensen doen, als ze de wereld van jullie B-kant tegen willen gaan?
Tom: Wij vinden we het vaak lastig om in nummers aan te geven: we moeten dit doen of dat doen, want wij zijn vier personen die hier verschillende meningen over hebben. Wel zien we dezelfde problemen. Je kunt heel goed bepaalde problemen bespreken en analyseren zonder precies de oplossing te kunnen aanreiken.
Matthias: Toch zijn wij ook vier mensen die op allerlei concrete manieren in ons dagelijks leven proberen bij te dragen aan een betere wereld. Ik ben in de politiek actief, dus dat is een manier. Tom heeft een bedrijf voor biologische en fairtrade merchandise. Verder kan je bewust kiezen hoe je je eigen leven inricht, bijvoorbeeld met de producten die je koopt.

Jullie doneren ook aan goede doelen, toch?
Matthias: Van onze vorige EP ging een deel naar Stichting Gast, die hier in Nijmegen asielzoekers helpt. Een deel van de opbrengst van nieuwe plaat Forvm gaat naar Sea-Watch. Die organisatie heeft een boot waarmee vluchtelingen die bijna verdrinken, geholpen worden om veilig de oversteek te maken. Dat zijn allemaal doelen die net als wij de wereld een stukje beter willen maken.
Tom: Het lijkt misschien een druppel op een gloeiende plaat, maar er zijn verschillende keuzes die je kan maken als individu, als band of als wat dan ook. Onze plaat luisteren is in ieder geval niet genoeg!

Releaseshow Forvm: zaterdag 18 mei vanaf 19:30 uur in de Paraplufabrieken te Nijmegen, met Smash The Statues, Note To Amy en New Best Friend. Entree gratis.