Het Utrechtse Laster bracht eerder dit jaar een van de meest spannende black metalplaten uit met Ons Vrije Fatum; een naargeestig elegant album, concludeerde ik namens Never Mind The Hype (NMTH). Tevens staat de band op het door NMTH gepresenteerde podium in Cul de Sac als Roadburn Introduces-act op zaterdag 22 april. “Ik vind dat zij een hele mooie, eigenzinnige kijk op black metal hebben”, vertelde Mr. Roadburn Walter Hoeijmakers aan NMTH. Hun experimentele black metal maakte veel indruk op de organisator. “Het komt zo uit hun allerdiepste wezen, dat klinkt heel hippie-achtig, maar je merkt dat deze mensen dat doen, omdat ze het écht willen. Er zit bijna een hogere drijfveer in, het is zó urgent”.
Dat was Never Mind The Hype ook niet ontgaan en daarom spraken we af met het illustere trio in hun thuisstad Utrecht. De band debuteerde in 2012 met Wijsgeer & Narreman en volgde dit in 2014 op met het atmosferische De Verste Verte Is Hier. Op de daaropvolgende split met Wederganger lichtte “Vederlicht Verraad” al een tipje van de sluier van wat ons te wachten stond op Ons Vrije Fatum. “We willen omarmen in plaats van wegdrukken. Niet meer de angst hebben dat sommige dingen gewoonweg niet samengaan.”
Door Daan Holthuis
De lucht is kraakhelder als ik mezelf naar Theatercafé De Bastaard begeef, waar ik heb afgesproken met N., S. en W. Een toepasselijk scenario voor een plaat waarin de protagonist lijkt rond te dwalen door het nachtelijke Utrecht. Het blijkt de opmaat voor een intense conversatie over de drijfveren en inspiraties van de band. Deze gaan verder dan enkel muzikale invloeden uit het black metalgenre. Tot de meest tastbare invloeden behoren de diverse filmsamples die op het album zijn verwerkt, bijvoorbeeld het fragment uit Frida (Taymor, dir. 2002) waarmee de plaat wordt geopend. “Die openingstrack hebben we eigenlijk al een hele tijd geleden geschreven. Zo’n kleine twee of drie jaar terug. Net na De Verste Verte Is Hier. Het werd destijds duidelijk dat we steeds meer een drang naar het experiment kregen – en daarmee grenzen wilden opzoeken. Niet per se de grenzen van het genre, maar letterlijk van onze eigen muzikale ervaringen. Die willen we openbreken. We willen kijken naar wat wij vinden dat bij ons eigen geluid moet horen. Ook samples horen daarbij. Dat is een keuze geweest op dat moment. Het klonk goed; goed bij wat wij zochten.”
‘ORTHODOXE BLACK METAL LOSLATEN’
Het ‘zoeken’ kan sowieso als sleutelwoord bestempeld worden binnen de band. Dat beamen ze zelf ook: “Wat Laster precies is weten we niet, maar dat het zoekende is, mag duidelijk zijn. Dat is een goed iets. Het zorgt ervoor dat we onszelf als muzikanten blijven uitdagen met wat we kennen van alle muziek. Wat nu op plaat staat komt voort uit wat we kunnen en uit wat we voor ogen hebben. Daarin groeien we natuurlijk en proberen we onszelf te ontstijgen.”. Dit zie je ook terug in de muzikale ontwikkeling van de band, die hun sound compleet heeft omgegooid vanaf de demo Wijsgeer & Narreman. “Ja, de afspraak was destijds simpel: we gaan atmosferische black metal maken. Gelijk met het eerste resultaat ontstond echter ook de nieuwsgierigheid om verder te gaan kijken. Dat deden we dan ook heel voorzichtig op ons debuut De Verste Verte Is Hier. Destijds voelde dat voor ons niet als voorzichtig, maar als lomp en radicaal, haha. We gingen verder met experimenteren op “Vederlicht Verraad”, het nummer op de split met Wederganger. Voor ons gevoel was ook deze track een complete wending. Achteraf gezien denken we ook dat het eigenlijk wel meeviel. Bovendien hebben we nu datzelfde gevoel met Ons Vrije Fatum. Zo is het leven.”
“Een deel van ons komt uit een heel orthodoxe atmosferische black metalhoek, waar we ook ons eigen ideaal in nastreefden. Op een gegeven moment vonden we elkaar in het gegeven dat we iets anders wilden gaan doen. Waar echt onze passie ligt betekent inmiddels zoveel meer dan een gruizige do-it-yourself productie met vlakke blastbeats, die niet meer de bepaalde climax of muzikale ervaringen teweegbrengen die wij tegenwoordig willen horen. Wegdrijven van dat doel, van black metal als gegeven loslaten, dat hebben we omgedraaid naar iets positiefs. We streven openheid na waarin we een plaats, een knooppunt, zoeken voor mogelijkerwijs alle invloeden. We willen niet meer denken vanuit een bepaalde essentie. We willen omarmen in plaats van wegdrukken. Niet meer de angst hebben dat sommige dingen gewoonweg niet samengaan.”
‘HET ALLEDAAGSE IS INTENS EN BETOVEREND’
Naast muzikaal is de band zeker ook tekstueel onconventioneel te noemen binnen het black metalgenre. De cryptische en romantische teksten lijken te verhalen over een rusteloze ziel dwalend door Utrecht in plaats van de in het genre meer gebruikelijke occulte en rauwe natuur-vererende teksten. “Toen De Verste Verte Is Hier uitkwam was een deel van ons nog actief in de band Northward. Dat was altijd heel afstandelijk, koud en allesbehalve betrokken. Er zat een bepaalde attitude aan. Dat heeft allemaal een beetje moeten ontdooien. Inmiddels kunnen we onszelf daar niet meer in terug vinden, althans niet meer met de overtuiging van vroeger. Door deze voorgaande attitude heeft het wel even moeten duren voordat die verandering ook echt in onze teksten zichtbaar was. Voordat wij ons daar bovendien bij vertrouwd gingen voelen. Een alsmaar groeiende liefde voor poëzie, literatuur en film speelt daar evengoed een rol in. Qua stijl zouden we onze teksten niet per se romantisch noemen. Het heeft er wel elementen van, maar we gaan daar alle drie anders mee om. We zoeken een magisch realistische invalshoek die we allen heel hoog hebben zitten. Een alledaagsheid waarin het onverklaarbare gebeurt. Het alledaagse is immers niet saai voor ons, maar juist intens en betoverend.”
Neem bijvoorbeeld het dromerige “Bitterzoet”, de derde song van de meest recente plaat. Deze opent met een fragment uit de film Memento (Nolan, dir. 2001) om vervolgens over te gaan in een van de meest sfeervolle composities van de plaat. “Deze sample gebruikten we pas toen de rest al af was. Het was niet zo dat we eerst deze film keken en dachten: ‘hier moeten we een nummer over schrijven’. “Bitterzoet” hebben we grotendeels met ons drieën geschreven, nog voor “Vederlicht Verraad”. Vervolgens boog N. zich over de lyriek, maar was het S. die met die sample aankwam. Hij deed dat omdat de sample goed op de lyriek aansluit en niet omdat Memento nou zo goed aansluit op de lyriek, hoewel er parallellen te vinden zijn hoor. Het is veelal dat moment waarin Leonard wordt gevraagd om wat over “haar” vertellen. Al sluit de ervaring die Memento geeft over tijd en een bepaalde noodlottigheid ook aan op “Bitterzoet”. De setting van de film, de herinnering, die klinkt ook zo waterig voor ons door in onze muziek. Dat nummer is het meest waterige, het meest dromerige. Als kijker heb je juist het gevoel dat je een bepaalde mate van vrijheid hebt, totdat je erachter komt dat de film naar het verleden toe beweegt. De alledaagsheid van de protagonist is door Nolan helemaal omgebouwd tot een magisch realistische setting. We durven te zeggen dat we dat met onze muziek onbewust dan wel bewust ook proberen te doen: alledaagse ervaringen bewerken – het omvormen naar iets nieuws.”
ZELFSPOT EN ‘DE EIGEN UNIEKE BELEVINGSWERELD VERTOLKEN’
Hoewel het bovenstaande zeer ernstig en serieus klinkt, is er daarnaast ruimte voor een soort van humor. Denk bijvoorbeeld aan de regel ‘ik had allang in bed gelegen, als mijn fiets niet was gejat’ in “Helemaal naar huis”. “Wij willen onszelf en alle serieusheid op de hak nemen. In het dagelijkse leven word je namelijk ook gekenmerkt door een bepaald soort humor. Er zit natuurlijk wel een super serieuze ondertoon in dat stuk. Het gaat over een man die naar huis loopt en zichzelf van alles voorneemt in de wetenschap dat die allang in bed had kunnen liggen. Hij zou zich niet met al die dingen bezig gehouden hebben als zijn fiets niet was gejat. Ondanks de zelfspot zit er zeker wel een minder plezante ondertoon in; het is geen stuk dat wordt geuit in alle tevredenheid. Het is een typisch scenario dat ons allemaal zou kunnen overkomen. Dit zijn de dingen die ons bezighouden, want het heeft voor ons helemaal geen zin om ons vast te houden aan archaïsche beelden die al honderdduizend keer gerecycled zijn. We hoeven geen super bejaarde folklore op te graven. Zoiets voelt onoprecht. Het is voor ons heel belangrijk is om onze eigen, unieke belevingswereld te synthetiseren en te vertolken. Liefde, keuzes maken, zoeken, toegeven aan verleidingen van verschillende snit en daarin vertwijfelen: alledaagse zaken zijn al spannend genoeg. We hoeven daar geen extra demonen bij te hebben, want dit soort thema’s kunnen al demonen op zichzelf zijn.”
De podiumoutfit van het drietal is daarbij ook zeer onorthodox te noemen voor black metalbegrippen. De band heult zichzelf in compleet zwarte tenues, getooid met een soort van buitenaardse helm. Maar waarom die maskers? “Deze vraag hebben we heel vaak gehad. Mensen zijn altijd maar aan het graven naar een keihard statement. Dat past helemaal niet bij ons. We hebben niet eens grip op de wereld om ons heen. Dat hoor je terug op onze platen; dat zoekende naar betekenis en hoe dat dan vorm te moeten geven. Maar we kunnen het heel praktisch benaderen. We hebben namelijk een mal gemaakt van onze hoofden. Vanuit die mal zijn we gaan spelen met een bepaalde structuur en het aandikken van menselijke kenmerken, zoals wenkbrauwen, neus en jukbeenderen. Juist door die menselijke afmetingen van onze schedel aan te dikken her en der, denken we dat het ons op een bepaalde manier gelukt is om op een vreemde manier toch menselijk te blijven met die koppen. Het is heel veel van ons, maar dan uitvergroot. Wij vermommen onszelf om een deel van onszelf te ontsluieren. Het dient ook als middel om in een bepaalde mindset te komen. Zo kunnen we samen gemakkelijker opgaan in dat groepsgevoel en in de presentatie van Laster die we voor ogen hebben. Het geeft ons de mogelijkheid om ons muzikaal vrij en beweeglijk op te stellen. De interpretaties die we er veelal over lezen, wijzen juist naar een hele andere richting. Deze gaan vooral over de dood, terwijl dat helemaal niet iets is dat veel terugkomt in Laster. We hebben het alleen indirect over de dood van werelden die voor ons niet meer relevant of vruchtbaar zijn; over dromen die sterven.”
LASTER OP ROADBURN
Afsluitend, wat staat Roadburn te wachten in april met Laster? “Een nieuwe set met nummers die we nooit hebben gespeeld en na Roadburn waarschijnlijk ook nooit meer live gaan spelen. Echt iets speciaals voor een heel speciaal festival. Waarschijnlijk klimmen we weer in elkaars nek halverwege de set. Een portie ontzettend serieuze muziek vol spot en gekte.”
Ons Vrije Fatum is 9 januari dit jaar uitgekomen via het Duitse Dunkelheit Produktionen, onder meer te bestellen via Bandcamp en te beluisteren via Spotify (hieronder). Lees ook de recensie. Laster staat zaterdag 22 april op Roadburn, de groep speelt al om 13.45 uur in Cul de Sac.
Nog geen reacties!
Er zijn nog geen reacties geplaatst.