Antillectual, foto: Roos de Huu
In de jaren zestig was protest nog inherent aan popmuziek: bands uitten kritiek op de actualiteit en probeerden via hun muziek de wereld te verbeteren. Tegenwoordig is dit niet meer vanzelfsprekend. Geëngageerde muziek lijkt voorbehouden aan de subgenres die van oudsher zijn ontstaan vanuit onvrede met de maatschappelijke verhoudingen, zoals hiphop en punk. Punkband Antillectual, die zich altijd al kritisch uitspreekt, komt 29 juli met een nieuw album en doopt het veelzeggend Engage! “Kritieke tijden hebben kritische muziek nodig”, aldus het Nijmeegse drietal.
Door: Arina Banga
Waarom hebben jullie ervoor gekozen de nieuwe plaat Engage! te noemen?
Willem Heijmans (zang/gitaar): “Het past goed bij ons. Voor elke plaat zoeken we een overkoepelende titel die past bij alle nummers die erop staan. Omdat de teksten over verschillende onderwerpen gaan, van racisme tot afwijken van het gebaande pad, moest de titel niet te specifiek zijn. Het woord engage komt terug in meerdere liner notes, uitleg die we toevoegen aan de songteksten. Dat viel op. Ook spreekt het woord zelf ons aan: het is kort, krachtig, positief en roept op tot actie.”
Riekus van Montfort (drums/zang): “Wat ik een leuk aspect vind van het woord engage, is dat het een dubbele betekenis heeft. Je kan het interpreteren als engagement tonen en tegelijkertijd is to engage in something je ergens mee bemoeien, actief en constructief bezig zijn. Dat vind ik mooi.”
Jullie engagement is niet nieuw. Waarom heet juist dit album zo?
Willem: “We hebben een mooie ondertitel bedacht bij de titel: critical times call for critical music. Dat is goed te vertalen naar het Nederlands: kritieke toestanden hebben kritische muziek nodig, of misschien is cultuur zelfs wel een beter woord. Natuurlijk, dat is waar wij als band voor staan en dat is niet alleen bij dit album het geval: politiek en sociaal bewustzijn staan eigenlijk altijd centraal. Start From Scratch (album uit 2010, red.) is eveneens zo’n tot actie oproepende kreet. Wat dat betreft staat het wel in een traditie, als ik dat nu al zo mag noemen.”
Toon van Kouteren (bas/zang): “Daarnaast past het bij wat we als band regelmatig roepen: dat het engagement bij bands vaak ver te zoeken is. Als bijvoorbeeld de cultuursubsidies afgeschaft worden dan protesteert heel muziek makend Nederland, terwijl engagement voor ons iets is wat altijd nodig is.”
De titel is activerend. Tegen wie zeggen jullie dat ze zich moeten engageren?
Willem: “Ik zou eerder willen vragen: tegen wie niet? Ik denk dat iedereen zich aangesproken zou mogen voelen: de luisteraar, mensen in het algemeen en ook muzikanten. Bands hebben een maatschappelijke functie door hun aandeel in de popcultuur. Als ze meer belangrijke dingen zouden bespreken, zou ik dat toejuichen. Ik voel me aangetrokken tot geëngageerde muziek en dat geldt voor meer mensen. Ik geloof dat je als muzikant invloed hebt, dus dan is het, al maak ik het nu wel meteen heel groot, een manier om de wereld te verbeteren. Daarom blijft het van belang dat we ons uitspreken.”
Toon: “Geëngageerde muziek verbreedt de blik van mensen, zet aan om de wereld anders te bekijken en helpt dingen anders aan te pakken. Dat geldt denk ik niet alleen voor muziek, maar voor kunst in het algemeen. Die zaken staan niet los: je uiting in een bepaalde kunstvorm is een reflectie van de maatschappij waarin je leeft. Je niet uitspreken staat dan min of meer gelijk aan instemmen met de status quo en is dus, in tegenstelling tot wat mensen vaak denken, zeer politiek. De band Rentokill legt dat goed uit in zijn nummer Political Aspects Of Unpolitical Thinking.
Antillectual, foto: Roos de Huu
Jullie willen de maatschappij veranderen. Welke veranderingen willen jullie zien?
Willem: “Dat is altijd een gevaarlijke vraag. Het feit dat we oproepen tot engagement wordt heel vaak meteen geassocieerd met het opleggen van een mening, iemand vertellen wat hij moet doen of moet vinden. Daar wil ik me verre van houden, omdat iedereen dat voor zich moet doen om juist de meest substantiële verandering klaar te kunnen spelen. Als mensen klakkeloos iets van ons aannemen zonder erover na te denken, dan denk ik dat die verandering veel minder vasthoudend is dan wanneer iemand zelf tot een bepaalde conclusie komt of een soort bewustwording ervaart. Daarom probeer ik in teksten nooit een kant-en-klare mening te poneren. De teksten zijn meer beschouwend en vragend, niet zozeer sturend of concluderend. Ik voel me daar prettiger bij.”
Is de verandering die jullie beogen dan dat mensen meer zelf gaan nadenken?
Toon: “Ja, mensen mogen kritischer denken, de dialoog opzoeken.”
Willem: “Een voorbeeld daarvan is het eerste nummer van de plaat, Priest Without A Religion. Het roept op tot moreler omgaan met de wereld waarin we leven, alleen zonder duidelijk te zeggen: dít is de moraal die ik bedoel. We zeggen niet: dit is goed, dat is kwaad. We willen mensen aanzetten om daar eens over na te denken en daar acties aan te verbinden. Impliciet komt dan vanuit de kritiek op het oude een richting voor het nieuwe.”
Klopt dat wel? Jullie geven als punkband toch vrij duidelijk jullie mening?
Willem: “Ik denk dat dat per persoon verschilt. Doordat wij redelijk op een lijn zitten qua denkbeelden, kan het zijn dat het voor jou duidelijk die richting op wijst. Voor mensen voor wie dat minder vanzelfsprekend is, hoop ik eigenlijk juist niet dat onze teksten slechts op een manier te interpreteren zijn. Desondanks is het weleens moeilijk om niet alleen te zeggen: ‘Ik vind dit’, maar daarnaast genuanceerd te zijn en ruimte te laten voor wat mensen zelf vinden. Een voorbeeld van een ouder nummer waarbij dat goed gelukt is, is Some Of My Best Friends Are Meat Eaters. Daarin hebben we het hebben over vegetarisme, veganisme en keuzes die je kan maken op het gebied van eten. Ook dat is weer een manier om mensen erover na te laten denken en dat is ook de reden van die ironische titel.”
Riekus: “Terwijl die titel wel gewoon waar is! Hoe hardcore veganist je ook bent, wat iemand eet is niet het criterium waarop je je vrienden uitkiest.”
Kunnen jullie een voorbeeld geven van zo’n nummer op jullie nieuwe plaat?
Willem: “Appetite For Construction. Het draagt geen duidelijke mening uit, behalve misschien de mening dat we nu op het hoogste punt zitten van ontwikkeling. Burgers klagen veel over hoe de wereld er nu voor staat. Dat kan zowel de PVV-stemmer zijn die bang is dat vluchtelingen Nederland overnemen, alsook de linkse activist die stelt dat de bio-industrie niet langer houdbaar is. Tuurlijk, er is altijd verbetering mogelijk. Ik denk echter niet dat die verbetering in het verleden ligt. Er is geen moment geweest in de geschiedenis waarop het er beter voorstond met mensenrechten en dierenrechten. Hoewel de schaal waarop de bio-industrie opereert helaas massaler is dan ooit, is het verzet daartegen aanzienlijk. De bewustwording van hoeveel schade die industrie aanricht op mens, dier en milieu is groter dan ooit tevoren.”
Riekus: “Als je je de ontwikkeling voorstelt als een x,y-diagram, dan is het natuurlijk geen louter stijgende lijn. Er zijn pieken zoals de verlichting en dalen zoals de holocaust. Toch gaat de globale lijn omhoog.”
Als burgers zoveel klagen, tonen ze misschien al dat door jullie gewilde engagement.
Willem: “Ik denk niet dat klagen per se engagement is, althans, niet op de manier waarop ik dat voor me zie.”
Op wat voor manier zouden mensen dat engagement moeten tonen?
Willem: “Op een constructieve manier. Met klagen kan je wel de vinger op de zere plek leggen, alleen als dat niet op een constructieve manier gebeurt, dan vind ik het geen engagement.”
Riekus: “Klagen kan wel heel goed het begin van engagement zijn, maar als je het bij klagen laat, dan helpt dat de wereld niet. Het aloude cliché ‘verbeter de wereld, begin bij jezelf’ is nog steeds waar wat mij betreft.”
Willem: “Een nummer van het nieuwe album, From Hipster Kids To Hardliners, gaat over verschillende manieren van de wereld verbeteren of je geëngageerd tonen. Er is niet een manier de enige goede manier om de wereld te verbeteren. Je hebt aan de ene kant hardliners die heel principieel en soms zelfs dogmatisch bezig zijn ergens een stip op de horizon te bereiken. Daarbij willen ze niet van hun pad afwijken. Aan de andere kant heb je jonge kids die voor het eerst vanuit de mainstreamcultuur via muziek of artikelen op internet in aanraking komen met nieuwe ideeën. Met alleen deze jonge mensen zonder ideologische achtergrond heb je geen stevige beweging. Met alleen hardliners die geen compromissen willen sluiten, kan je denk ik ook geen gezonde, progressieve beweging creëren. Met het nummer bedoelen we, dat je het hele spectrum van mensen die díé kant van vooruitgang op wil, nodig hebt om een sterke slagkracht te vormen.”
Antillectual, foto: Roos de Huu
Wat is er nodig om die verschillende manieren beter samen te laten gaan?
Willem: “Het zou helpen als mensen wat toleranter zijn. Een voorbeeld: Mensen die gewelddadige actie permanent afwijzen als manier van actievoeren, moeten misschien eens nadenken over wat er in de geschiedenis allemaal door die manier van actievoeren en burgerlijke ongehoorzaamheid bereikt is. We hebben daar veel aan te danken. Daarnaast lijkt het me slim voor radicalere mensen die alleen binnen hun eigen kleine kringetje actievoeren, om wat breder te kijken en zo meer gelijkgestemden te ontmoeten.
Een belangrijke vraag daarbij is: wil je de wereld verbeteren of wil je een alternatief vormen? Wil je dat het voor iedereen beter wordt of wil je een utopie stichten die door jou wordt bewerkstelligd en ook slechts voor jou en de jouwen bereikt kan worden? Ik denk dat deze twee dingen naast elkaar kunnen bestaan en dat door synergie meer bereikt wordt.”
Zijn jullie je bewust van jullie verantwoordelijkheid voor de maatschappij, als je op het podium staat?
Willem: “Dat is misschien meer een vormvraag. Willen we dat die hele show draait om de boodschap ‘wees kritisch’? We zetten niet alles in het licht van die boodschap. Daarmee schiet je jezelf overigens ook in de voet, want een deel van het publiek zit daar helemaal niet op te wachten. Die komt voor onze muziek.”
Met verantwoordelijkheid bedoel ik ook, of jullie je deskundig genoeg voelen om iets inhoudelijks over een moeilijke kwestie te zeggen.
Toon: “Het niet deskundig zijn kan ook gebruikt worden als smoes om geen stelling te hoeven nemen, al denk ik dat je je dan onttrekt aan de verantwoordelijkheid die je hebt voor de maatschappij waarin je leeft.”
Willem: “Doordat je in een maatschappij leeft, heb je te maken met consequenties van politieke beslissingen en sentimenten in de samenleving: alles is politiek. Oké, misschien ben je niet academisch onderlegd op een bepaald gebied, je kan wél mensen aanzetten om zelf een mening te ontwikkelen. Wat wij zeggen is absoluut niet wetenschappelijk gestaafd. Evenmin is het dé waarheid. Mensen die dat beweren, zijn de gevaarlijkste mensen die er zijn.”
Riekus: “Ik denk toch dat wij wel een bepaalde verantwoordelijkheid voelen of nemen, als je het vanuit een niet-punkvisie of meer mainstreamvisie bekijkt. We voegen bijvoorbeeld altijd die liner notes toe als uitleg bij de teksten. Hoewel we niet elke keer een half uur staan te prediken op het podium, gaat er geen show voorbij waar we niet van een of twee nummers vertellen wat we ermee aan de kaak willen stellen.”
Zijn er buiten jullie muziek nog vlakken waarop jullie je geëngageerd tonen?
Willem: “Ik ben niet lid van een politieke partij en heb me niet aangesloten bij een NGO, al denken mensen dat wel eens. Dit, onze band, is my weapen of choice. Verder is er nog onze lifestyle. Je manier van leven is namelijk ook echt een manier om politiek te bedrijven, of je dat nou naar buiten toe erg laat zien of het meer voor jezelf doet. Het is een van de effectiefste manieren van actievoeren. Met wat je eet heb je invloed en eigenlijk met alles wat je koopt. Heb ik het echt nodig? Is er een eerlijkere variant? Ik kijk bewust naar de impact.”
Riekus: “Daarnaast hebben we bijvoorbeeld met de bandbus kleding naar Heumensoord (voormalige noodopvang van vluchtelingen nabij Nijmegen, red.) gebracht. Onze merchandise is fairtrade en biologisch, voor zover dat mogelijk is. Verder loopt er op dit moment een actie waarvoor we merchandise hebben gedoneerd aan een Nijmeegs label. Zij veilen het en de opbrengst gaat naar een Poolse jongen die vastzit voor antifascistische acties. Zulke dingen doen we ook van tijd tot tijd. Wij vinden dat belangrijk.”
Engage! komt 29 juli uit via Redfield Records, Waterslide Records en FUSA RECORDS. Antillectual presenteert de plaat op zondag 31 juli met een releaseshow in Willemeen, Arnhem, waar ook het Amerikaanse Such Gold en Smash The Statues zullen aantreden. Het is tevens de enige Benelux-show van Strike Anywhere, hardcore punkers uit Richmond, Virginia waar Antillectual een speciale band mee heeft. Zo is vocalist Thomas Barnett te horen in de albumtrack Europe, This Is Your Final Countdown.
Nog geen reacties!
Er zijn nog geen reacties geplaatst.